دولت سیزدهم هیچ کاری برای دریاچه ارومیه نکرد

آفتاب نیوز :

بهار امسال تصاویری جذابی از دریاچه ارومیه منتشر شد گردشگرانی که در حال قایق سواری در دریاچه ای بودند که بار ها خبر از تمام شدن عمرش به گوش همه رسیده بود. رونق به دریاچه ارومیه برگشته بود و انگار همه آن تیتر های منفی درباره خشک شدن دریاچه بخار شده و رفته بود هوا. اما برای کارشناسان و اهل فن این ها همچنان خاطره محسوب می شد از جمله برای عیسی کلانتری رئیس اسبق سازمان حفاظت از محیط زیست و دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه در دولت دوازدهم او به لیجار همان زمان در گفت وگویی گفته بود: «بله دریاچه آب دارد اما حتی نمک های ساحلی هم زیر آب نرفته است نکته اینجاست که حتی نسبت به ۳ سال پیش در همین زمان ۲.۵ تا ۳.۵ میلیارد متر مکعب میزان آب موجود در دریاچه کمتر شده است وگرنه همین که دریاچه حدود دو میلیارد متر مکعب آب داشته باشد هم کفایت می کند برای اینکه بخواهند در آن قایق سواری کنند.»

او می گفت: «اگر دریاچه ارومیه بعد از پایان شهریور و ابتدای لیجار ماه بیش از ۲ میلیارد متر مکعب آب داشت می شود گفت که کار هایی از سوی دولت انجام شده و جواب داده اما اگر فقط یک میلیارد متر مکعب آب داشت یعنی هیچ کاری صورت نگرفته است.»

حالا در آغاز پاییز سراغ او رفته ایم که بدانید حال و روز دریاچه ارومیه چطور است.

گفت وگوی ما با عیسی کلانتری را اینجا بخوانید:

بهار امسال خصوصا در ایام نوروز خبر های حاکی از این بود که حال دریاچه ارومیه خوب است. تصاویری از قایق سواری در دریاچه وایرال شده و امید هایی شکل گرفته بود آن زمان در گفت وگویی که با شما داشتم تاکید کردید حالا فصل تشخیص بهبود وضعیت دریاچه نیست در ماه های شهریور و لیجار باید وضعیت دریاچه ارومیه را دید. الان اوضاع چطور است؟

دریاچه سه سال پیش در ابتدای سال آبی که همین ابتدای ماه لیجار باشد حدود ۲ الی ۳ میلیارد متر مکعب آب داشت. اگر سالانه طبق برنامه حداقل ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب به آن اضافه می شد امروز باید حدود ۳-۴ میلیارد متر مکعب آب داشت. در صورتی که الان کمتر از ۱.۵ میلیارد متر مکعب آب دارد. البته این آمار فعلی درحالی ست که آب رودخانه زاب نیز به دریاچه اضافه شده است. یعنی نه تنها هیچ کاری نکردیم بلکه بخشی از آب را هم بخار کردیم. این وضعیت دریاچه است. دیگر چه بگویم؟ امروز ۲.۳ میلیارد متر مکعب باید اضافه می شد که اضافه نشده یعنی ۲.۵ میلیارد متر مکعب کمتر از چیزی است که باید در آن آب باشد.

الان آب رودخانه زاب به دریاچه سرازیر می شود. سئوال اینجاست که با وجود تزریق آب زاب به دریاچه چرا این وضعیت را داریم؟ شاید برنامه شما که طرح اضافه کردن آب زاب به دریاچه را دنبال و اجرایی می کردید غلط بوده؟

برنامه که غلط نیست. برنامه را اجرا نکردند. آن را رها کردند. اعتباراتی را که سازمان برنامه و بوجه در ۳ سال گذشته باید به دریاچه می داد پرداخت نکرده در واقع کمتر از یک دهم آنچه باید اعتبارات می دادند تخصیص دادند.

چقدر باید برای دریاچه ارومیه اعتبار می دادند؟

حداقل در سه سال گذشته باید ۱۰۰۰ میلیارد تومان پول می دادند که فقط ۲۰۰ میلیارد تومان می دادند. الان طبق برنامه باید احیای دریاچه تمام می شد و آب در آن سرازیر می شد. نه تنها حقابه را ندادند بلکه اقداماتی که باید انجام می شد کنار گذاشته شد. سردهنه سازی نشده و کشاورزی توسعه یافته درواقع اصلا برنامه ها اجرا نشده است. اگر برنامه ها اجرا می شد باید دریاچه بالای ۳ هزار کیلومتر مربع وسعت داشت و بیش از ۴ میلیارد متر مکعب آب در آن بود. وقتی برنامه ها اجرا نشود آب بخار می شود. سالانه حدود یک متر از سطح آب دریاچه بخار می شود و سه دهم متر هم بارش داریم یعنی ۷۰ سانتیمتر از عمق دریاچه در سال منفی می شود و باید جبران شود. وقتی جبران نشود دریاچه خشک می شود. یعنی کاری نکردند.

هیچ کاری در ۳ سال دولت سیزدهم نیفتاد؟

هیچ اتفاقی نیفتاد. باید ۲.۳ میلیارد متر مکعب آب می دادند که ندادند.

پس چرا دولت سیزدهم در بهار امسال تبلیغات کرد که وضع دریاچه خوب شده است؟

به علت بارش های زمستانی و فروردین اندکی آب می آید. از خرداد و تابستان دریاچه شروع به کاهش آب می کند و باید دید در آخر تابستان و لیجار وضعیت دریاچه چگونه است.

از تصمیمات دولت چهاردهم برای دریاچه خبر دارید؟

من هیچ خبری ندارم. از آقای عارف که مسئول اجرایی دریاچه است سئوال کنید.

در صحبت های ایشان که مسئله ای مطرح نشده است. غیر رسمی اطلاعی از برنامه هایشان برای دریاچه ارومیه دارید؟

نه از آقای عارف سئوال کنید. ایشان به عنوان معاون اول مسئول احیای دریاچه است و باید از او بپرسید. البته از همان اول که مسئولیت کار احیای دریاچه را به استانداری که ۹۰ درصد آب دریاچه را تامین می کند دادند یعنی دریاچه باید بخشکد.

شما بار ها گفته اید استانداران دغدغه احیا را ندارند مردم آذریابجان شرقی و آذربایجان غربی و افکار عمومی خواهان احیای دریاچه نیستند یا ترجیح می دهند کشاورزی شان توسعه پیدا کند؟

استانداران که دغدغه ندارند ولی در آذربایجان شرقی بسیاری مخالف این وضعیت هستند. قربانی خشک شدن دریاچه در وهله اول آذربایجان شرقی است. چون جریان باد از غرب به شرق است و گرد و غبار نمکی از سمت ارومیه به سمت تبریز و مراغه و زنجان می آید. آذربایجان غربی ۹۰ درصد آب دریاچه را تامین می کند و جالب است که مسئول احیای دریاچه را استاندار آذربایجان غربی گذاشته اند. اگر استاندار آذربایجان شرقی مسئول احیای دریاچه می شد باز هم دغدغه داشت ولی استاندار آذربایجان غربی دغدغه احیای دریاچه را ندارد. برای اینکه به بهانه های مختلف مانند توسعه پایدار توسعه کشاورزی و نظایر آن از زیر اجرای برنامه های احیای دریاچه در می رفت؛ لذا مفهوم ندارد یک کار ملی را به یک استاندار بدهند. آذربایجان شرقی متضرر شدید دریاچه است. ولی آذربایجان غربی هیچ انگیزه ای برای احیای دریاچه ندارد. آب شیرین را که قرار است وارد دریاچه شود می خواهند در استان خودشان مصرف کنند؛ لذا گوشت را به دست گربه سپرده اند نگهداری کند.

پیش بینی شما از سرنوشت دریاچه چیست؟

با توجه به اینکه آقای پزشکیان نماینده مجلس از تبریز بود و به شدت دنبال احیای دریاچه بود امیدوارم برنامه احیا ادامه پیدا کند. او بیشتر از همه نمایندگان دنبال احیا بود.

الان که آقای پزشکیان رئیس جمهور شده قدرت و اختیارات بیشتری از نماینده دارد چه خواهد شد؟

حتما آقای پزشکیان توجه خواهند کرد. اولویت های اصلی دولت را انجام داده و با توجه به تسلط و شناخت پیامد های زیان بار خشک شدن دریاچه که مربوط به سلامت انسان است به نظر می رسد پس از بازگشت از سفر نیویورک حتما مسئولیت اول خود را درباره احیا قرار می دهد. امیدوارم هرچه زودتر تصمیم بگیرند و اقدام کنند تا وضعیت بدتر از قبل نشود. الان به وضعیت ۶ سال قبل برگشتیم. آقای پزشکیان کاملا به مسئله مسلط است. امیدوارم آقای عارف هم به اندازه ایشان مسلط باشد و بخواهد دریاچه را احیا کرده و منابع لازم را تخصیص دهند. آقای پورمحمدی رئیس سازمان برنامه و بودجه هم کاملا مسلط به وضعیت دریاچه است. همه چیز مهیا است و امیدوارم به زودی کار احیا شروع شود.

طبق برنامه باید دریاچه در سال ۱۴۰۹ ۱۴میلیارد و ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب داشته باشد. قاعدتا در ۱۴۱۲ یا ۱۴۱۳ به این هدف می رسیم چون در این سال ها نه تنها کاری نشده بلکه یک میلیارد متر مکعب هم از ذخیره آب دریاچه کاسته شده است.

شما هشدار های زیادی درباره باد های نمکی فشار خون مردم آذربایجان شرقی و مشکلات سلامت آن ها می دادید. آیا الان شاهد بیماری های ناشی از خشکی دریاچه هستیم؟

این موضوع در سال ۱۳۹۴ اتفاق افتاد. بیماری های پوستی در شمال غرب دریاچه فشار خون و بیماری های زیادی به وجود آمد. یک مقداری از حواشی دریاچه که نمک تثبیت شد و پوشش گیاهی با جلوگیری از چرای مفرط دام احیا شدو با کاشت گیاهان نمک دوست توسط سازمان منابع طبیعی آسیب های ناشی از خشکسالی مقداری رو به کاهش رفت تا سال ۱۴۰۰ که روند کاهشی بود.

الان که رها شد ما به وضعیت سال ۱۳۹۸ برگشته ایم. در سال ۱۳۹۸ هم ما مقداری بیماری داشتیم. در صورتی که روند به همین وضع ادامه یابد ما به سال های ۹۲ و ۹۴ برمی گردیم که خدا نکند به آن روز برگردیم. قابل پیشگیری است ولی ما از برنامه ۳-۴ سال عقب افتاده ایم.

تحقیقاتی درباره ۳ سال اخیر و صعود بیماری ها داریم؟

اکوسیستم دریاچه به سال ۹۸و ۹۹ برگشته است. وضعیت بیماری در سال ۹۹ اینطور نبود چون ۵ سال روی دریاچه کار شده بود. الان وضعیت ما مانند سال های ۹۸ و ۹۹ است. ۴ سال را از دست داده ایم. اگر وضعیت رها بشود ما ۲تا۳ سال دیگر به وضعیت سال ۹۲ و ۹۴ برمی گردیم. دولت آقای رئیسی در این ۳ سال هیچ کاری برای دریاچه نکرد. آقای جهرمی سخنگوی دولت سیزدهم که در سال ۱۴۰۱ اعلام کرد ما دریاچه را احیا می کنیم باید پاسخ بدهد. شما دریاچه را به سال ۱۳۹۸ برگرداندید. آن ها فرصت سوزی و عوام فریبی کردند. آن ها به متقاضیان مصرف آب بها دادند به جای آنکه دنبال احیا باشند.

اگر امروز ستاد احیا را دولت آقای پزشکیان تشکیل دهد و برنامه ها را دنبال کند ما در سال ۱۴۱۲ یا ۱۴۱۳ به وضعیت مطلوب می رسیم. تاکید می کنم اطلاع و تسلط دقیق بر وضعیت دریاچه را رئیس جمهور دارند و مسئولیت احیا هم با آقای عارف است.