قانون جدید مهریه تصویب شد

حتماً شما هم شنیده اید که می گویند «قانون جدید مهریه تصویب شد». اجازه بدید همین اول کار خیال شما رو راحت کنم که این خبر دقیق نیست و فعلاً هیچ قانون جدیدی در مورد مهریه به تصویب نهایی نرسیده و ابلاغ هم نشده. اما چرا اینقدر درباره اش صحبت میشه و همه سردرگم هستند؟ دلیلش اینه که تو مجلس طرح های مختلفی برای اصلاح قوانین مهریه در حال بررسیه که باعث شده مردم فکر کنن قانون جدیدی وضع شده. تو این مقاله قراره شفاف و رک و پوست کنده درباره همه این مسائل با هم حرف بزنیم و ببینیم الان قانون مهریه چی میگه، چرا قراره تغییر کنه و طرح های پیشنهادی چی هستن و چه وضعیتی دارن.

قانون مهریه الان چی میگه؟ (قانون ۱۱۰ سکه به زبان ساده)

بیاین اول از همه تکلیف رو روشن کنیم که الان، یعنی همین لحظه که داریم حرف میزنیم، قانون مهریه چیه و چه چیزی معتبره. قانونی که الان داریم باهاش سروکار داریم، همون ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده است که به قانون ۱۱۰ سکه معروفه.

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده: حد و حدود ۱۱۰ سکه چیه؟

بر اساس این قانون، اگه مهریه خانوم تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادلش) باشه، برای وصولش میشه از ضمانت اجرای کیفری استفاده کرد. یعنی چی؟ یعنی اگه آقا نتونه مهریه رو پرداخت کنه، تا این میزان ۱۱۰ سکه، زن می تونه درخواست بازداشت یا ممنوع الخروجی مرد رو بده تا تکلیف پرداخت مشخص بشه. یادتون باشه، این حکم فقط برای ۱۱۰ سکه اوله و نه بیشتر.

وضعیت مهریه های بالای ۱۱۰ سکه: اگه مهریه ام بیشتر بود چی؟

حالا فرض کنیم مهریه شما مثلاً ۲۰۰ سکه باشه. طبق همین قانون، برای اون ۹۰ سکه اضافی (مازاد بر ۱۱۰ سکه)، دیگه خبری از ضمانت اجرای کیفری نیست. یعنی زن نمی تونه برای این بخش از مهریه، درخواست بازداشت یا حبس مرد رو بده. برای دریافت این بخش اضافی، فقط تمکن مالی مرد مهمه. یعنی چی؟ یعنی خانوم باید ثابت کنه که آقا توانایی مالی پرداخت این بخش از مهریه رو داره. اگه آقا تونست اعسار (ناتوانی مالی) خودش رو ثابت کنه، پرداخت اون بخش اضافی یا قسط بندی میشه یا کلاً به تعویق می افته تا وقتی که توانایی مالی پیدا کنه. پس، خیلی مهمه که این تفاوت رو بدونیم: ۱۱۰ سکه اول با ضمانت اجرای کیفری، مازاد بر اون با اثبات تمکن مالی.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: تفاوتشون چیه؟

این دو تا اصطلاح تو بحث مهریه زیاد شنیده میشن و دونستن فرقشون خیلی کاربردیه:

• مهریه عندالمطالبه: به زبان ساده، یعنی زن هر وقت اراده کنه، می تونه مهریه اش رو مطالبه کنه. مرد هم موظفه که بلافاصله پرداختش کنه. بیشتر مهریه هایی که تعیین میشن، از همین نوع هستن.
• مهریه عندالاستطاعه: این یعنی زن فقط وقتی می تونه مهریه اش رو مطالبه کنه که مرد توانایی مالی پرداختش رو داشته باشه. تو این حالت، اثبات توانایی مالی مرد به عهده زنه. اگه زن نتونه ثابت کنه، مرد مجبور به پرداخت نیست. البته این نوع مهریه کمتر رایجه و بیشتر مهریه ها همون عندالمطالبه هستن.

پس، یادتون باشه که تا وقتی که قانون جدیدی تصویب و ابلاغ نشده، تمام این مواردی که گفتیم، یعنی قانون ۱۱۰ سکه، با قدرت تمام سرجاشه و هیچ تغییری نکرده.

چرا اصلا صحبت از تغییر قانون مهریه پیش اومده؟

حالا که فهمیدیم قانون فعلی مهریه چیه، شاید این سوال براتون پیش بیاد که اصلاً چرا این همه حرف از تغییر و تحول تو این زمینه هست؟ چرا مجلس دنبال اصلاح قانون مهریه افتاده؟ دلایل زیادی پشت این قضیه هست که بیشترش به شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه ما برمی گرده.

مشکلات اقتصادی و تورم: سکه شد قصه پرغصه!

یکی از بزرگترین دلایل، وضعیت اقتصادی کشور و تورم سرسام آوره. تو سال های اخیر، قیمت سکه به طرز باورنکردنی بالا رفته. مهریه هایی که چند سال پیش مثلاً ۱۰۰ سکه بوده و مبلغ منطقی به نظر می رسیده، الان با توجه به قیمت سکه تبدیل به ارقام نجومی شدن که پرداختشون برای خیلی از مردان غیرممکنه. همین مسئله، باعث شده که فشار مالی وحشتناکی روی دوش خانواده ها بیاد و زندگی های زیادی رو تحت تاثیر قرار بده.

افزایش آمار زندانیان مهریه: دردسر برای قوه قضائیه و جامعه

وقتی قیمت سکه بالا میره و مرد توانایی پرداخت رو نداره، نتیجه اش میشه افزایش پرونده های مهریه تو دادگاه ها و متاسفانه، زیاد شدن تعداد مردانی که به خاطر عدم پرداخت مهریه راهی زندان میشن. این وضعیت هم برای قوه قضائیه بار سنگینیه و هم برای جامعه مشکلات اجتماعی زیادی ایجاد می کنه. خانواده ها از هم می پاشن، بچه ها آسیب می بینن و مشکلات یکی یکی پشت سر هم ردیف میشن.

اهداف قانونگذار: کم کردن زندانی ها و برقراری تعادل

خب، با این اوضاع نابسامان، قانونگذار هم به فکر افتاده که کاری کنه. هدف اصلی از مطرح کردن طرح های جدید، چند چیزه:

• کاهش زندانیان مهریه: مهمترین هدف اینه که تعداد مردانی که به خاطر ناتوانی در پرداخت مهریه زندانی میشن، کم بشه.
• ایجاد تعادل بین حقوق زن و مرد: تلاش میشه تا هم حق زن برای دریافت مهریه حفظ بشه و هم مرد زیر بار مهریه های نامتعارف و غیرقابل پرداخت نره.
• جلوگیری از تعیین مهریه های سنگین: طرح هایی مثل مالیات مهریه، دنبال این هستن که خانواده ها رو تشویق کنن مهریه های واقع بینانه تری تعیین کنن.

البته این طرح ها همیشه موافق و مخالف دارن. عده ای معتقدن این تغییرات، حقوق زن رو ضعیف می کنه و اهرم حمایتی اون ها رو از بین میبره. در مقابل، عده ای دیگه میگن این تغییرات لازمه تا از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری بشه و تعادل بیشتری تو زندگی مشترک ایجاد بشه. همه این بحث ها و چالش ها باعث شده که اصلاح قانون مهریه به یکی از داغ ترین بحث های مجلس تبدیل بشه.

نگاهی به طرح های پیشنهادی برای اصلاح قانون مهریه

خب، حالا که فهمیدیم چرا مجلس دنبال تغییره، بیاین با هم نگاهی بندازیم به اون طرح های پیشنهادی که این همه درباره شون حرف و حدیثه و بعضیا فکر می کنن تصویب شدن. حواستون باشه که این ها فقط طرح و پیشنهاد هستن و هنوز تبدیل به قانون نشدن.

طرح هایی برای کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری (۵، ۱۴ و ۵۵ سکه)

یه سری از این طرح ها دنبال این هستن که سقف اون مهریه ای که برای عدم پرداختش میشه مرد رو زندانی کرد (همون ضمانت اجرای کیفری)، کمتر کنن. بیاین چند تاشون رو بررسی کنیم:

طرح ۵ سکه

یکی از طرح هایی که مطرح شده، طرح ۵ سکه هست. طبق این طرح، سقف مهریه برای ضمانت اجرای کیفری فقط ۵ سکه خواهد بود. یعنی اگه مهریه زن هر چقدر هم باشه (مثلاً ۱۰۰ سکه)، فقط برای ۵ سکه اولش میشه درخواست حبس یا بازداشت مرد رو داد. برای باقی مهریه، مرد دیگه زندانی نمیشه و فقط مراجع قانونی می تونن اون رو قسط بندی کنن و مرد رو ملزم به پرداخت قسطی کنن. هدف این طرح، کم کردن شدید زندانیان مهریه است، اما خب منتقدانش میگن این کار، حق زن رو خیلی ضعیف می کنه.

طرح ۱۴ سکه

شاید بیشتر از بقیه طرح ها اسم «قانون جدید مهریه ۱۴ سکه» رو شنیده باشید. این هم مثل ۵ سکه، فقط یه طرحه و تصویب نشده. بر اساس این طرح، سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه از ۱۱۰ سکه فعلی به ۱۴ سکه کاهش پیدا می کنه. یعنی اگه مرد نتونه مهریه رو بده، فقط برای ۱۴ سکه اولش ممکنه حکم بازداشت یا حبس بگیره. بقیه مهریه، باید از طریق اثبات تمکن مالی مرد و قسط بندی پیگیری بشه. البته این طرح یه جنبه دیگه هم داره که تو بحث مالیات مهریه بیشتر بهش می پردازیم.

طرح ۵۵ سکه

طرح ۵۵ سکه هم یکی دیگه از پیشنهادهاست که تو مجلس مطرح شده. بر اساس این طرح، سقف ضمانت اجرای کیفری برای مهریه ۵۵ سکه خواهد بود. یعنی اگه مهریه زنی مثلاً ۱۰۰ سکه باشه، برای ۴۵ سکه اضافیش دیگه امکان بازداشت یا حبس مرد وجود نداره و فقط می تونه به صورت قسطی پرداخت بشه، اون هم در صورت اثبات تمکن مالی مرد. این طرح هم مثل بقیه، هدفش کاهش زندانیان مهریه و ایجاد تعادل تو قوانین جدیده.

برای اینکه بهتر بتونید تفاوت های این طرح ها رو با هم مقایسه کنید، یه نگاهی به جدول زیر بندازید:

طرح پیشنهادی	سقف ضمانت اجرای کیفری	نحوه وصول مازاد بر سقف	وضعیت فعلی
قانون فعلی (۱۱۰ سکه)	۱۱۰ سکه	اثبات تمکن مالی زوج و قسط بندی	لازم الاجرا
طرح ۵ سکه	۵ سکه	قسط بندی بر اساس تمکن مالی	در حد طرح پیشنهادی
طرح ۱۴ سکه	۱۴ سکه	قسط بندی بر اساس تمکن مالی	در حد طرح پیشنهادی
طرح ۵۵ سکه	۵۵ سکه	قسط بندی بر اساس تمکن مالی	در حد طرح پیشنهادی

طرح مالیات مهریه ۱۴۰۳: راهکاری برای مهریه های سنگین؟

یه طرح دیگه که خیلی سروصدا کرده، طرح مالیات مهریه است. این طرح دنبال اینه که با گرفتن مالیات، خانواده ها رو از تعیین مهریه های خیلی سنگین منصرف کنه و یه جورایی هم برای دولت درآمدزایی کنه. طبق این طرح که هنوز نهایی نشده، درصدهای مالیات برای مهریه های مختلف به این شکله:

• مهریه های زیر ۱۴ سکه: شامل مالیات نمیشن.
• مهریه های بین ۱۴ تا ۱۰۰ سکه: ۱.۱ درصد از قیمت سکه ها مالیات بهشون تعلق می گیره.
• مهریه های بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ سکه: ۲ درصد از قیمت سکه ها مالیات بهشون تعلق می گیره.
• مهریه های بالای ۲۰۰ سکه: ۱۵ درصد از قیمت سکه ها به عنوان مالیات ثبت مهریه در نظر گرفته میشه.

معنی این حرف اینه که اگه یه زنی بخواد مهریه اش رو به اجرا بذاره و مثلاً ۲۰۰ سکه مهریه اش باشه، باید اون مالیات تعیین شده رو به خزانه دولت واریز کنه تا بتونه برای دریافت مهریه اش اقدام قانونی کنه. هدف این طرح، کم کردن مهریه های نامتعارف و ایجاد یه تعادل جدید تو این زمینه است.

خیلی مهمه که بدونیم تا این لحظه، هیچ کدام از طرح های ۵، ۱۴ یا ۵۵ سکه و همچنین طرح مالیات مهریه، به تصویب نهایی مجلس نرسیدن و فقط در حد پیشنهاد و بررسی هستن.

وضعیت طرح ۱۱۰ سکه جدید (تعدیل یا تثبیت؟)

وقتی از «طرح ۱۱۰ سکه جدید» صحبت میشه، ممکنه یه کم گیج کننده باشه، چون همین الان هم قانون فعلی ۱۱۰ سکه است. معمولاً وقتی این عبارت استفاده میشه، منظور طرح هایی هست که یا میخوان همین میزان ۱۱۰ سکه رو تثبیت کنن و شرایطش رو شفاف تر کنن، یا اینکه تغییراتی تو نحوه اثبات اعسار یا جزئیات اجرایی این میزان مهریه بدن. مثلاً ممکنه شرایط اثبات تمکن مالی برای مازاد بر ۱۱۰ سکه رو دقیق تر کنن یا راهکارهای جدیدی برای قسط بندی بدن. ولی در اصل، روح کلی قانون ۱۱۰ سکه، یعنی سقف ضمانت اجرای کیفری برای این میزان، هنوز پابرجاست و این طرح ها بیشتر جنبه اصلاحی و تکمیلی دارن، نه اینکه بخوان اصل ۱۱۰ سکه رو تغییر بدن.

پس بالاخره قانون جدید مهریه تصویب شد یا نه؟ و کی اجرا میشه؟

بیاین دوباره قاطع و شفاف بگیم که هیچ قانون جدیدی در مورد مهریه هنوز تصویب نهایی و ابلاغ نشده. همه اون چیزهایی که راجع به ۵، ۱۴، ۵۵ سکه یا مالیات مهریه گفتیم، در حد طرح پیشنهادی هستن که تو کمیسیون های مجلس در حال بررسی اند و ممکنه تغییر کنن، یا حتی اصلاً تصویب نشن. پس، هر خبر یا شایعه ای که می شنوید، یادتون باشه که تا وقتی از مراجع رسمی ابلاغ نشده، فقط شایعه است.

مراحل تصویب قانون تو ایران: یه مسیر طولانی

تصویب یه قانون تو کشور ما یه مسیر مشخص و نسبتاً طولانی داره که به این راحتی ها انجام نمیشه:

1. ارائه طرح یا لایحه: اول یه طرح (از طرف نمایندگان مجلس) یا لایحه (از طرف دولت) مطرح میشه.
2. بررسی تو کمیسیون ها: این طرح یا لایحه میره تو کمیسیون های تخصصی مجلس (مثل کمیسیون قضایی و حقوقی) تا کارشناسی و بررسی بشه.
3. تصویب تو صحن علنی مجلس: اگه تو کمیسیون ها تایید شد، میاد تو صحن علنی مجلس تا نمایندگان بهش رأی بدن.
4. تایید شورای نگهبان: بعد از تصویب تو مجلس، باید به تایید شورای نگهبان برسه تا مطمئن بشن که با شرع و قانون اساسی مغایرتی نداره.
5. ابلاغ و اجرا: اگه همه این مراحل رو با موفقیت پشت سر گذاشت، تازه ابلاغ میشه و بعد از درج تو روزنامه رسمی، قابلیت اجرا پیدا می کنه.

همونطور که می بینید، این پروسه زمان بره و خیلی از طرح ها ممکنه هرگز به مرحله آخر نرن. طرح های مهریه هم الان تو همون مراحل اولیه اند و هنوز تا قانون شدن راه زیادی در پیش دارن.

پس، قانون ۱۱۰ سکه همچنان کاملاً معتبر و لازم الاجراست و تا وقتی که قانون جدیدی ابلاغ نشه، هیچ تغییری توش ایجاد نمیشه. تاریخ اجرای قانون جدید مهریه هم، چون هنوز تصویب نشده، مشخص نیست و تا اون موقع، همه چیز طبق روال قبل ادامه داره.

یادتون باشه، تا وقتی که قانون جدید مهریه به صورت رسمی و علنی از سوی مراجع قانونی کشور ابلاغ نشده، تمام اخبار مربوط به تصویب آن فقط شایعه است و نباید به آن ها توجه کرد.

چند تا نکته مهم و دوستانه برای شما

با توجه به همه این حرف هایی که زدیم و ابهاماتی که هنوز وجود داره، بهتره چند تا نکته مهم رو همیشه تو ذهنتون داشته باشید، مخصوصاً اگه در آستانه ازدواج هستید یا تو زندگی مشترکتون با مسائل مهریه درگیر شدید:

• حتماً با وکیل متخصص خانواده مشورت کنید: این مهمترین توصیه است. قوانین حقوقی، مخصوصاً تو حوزه خانواده و مهریه، پیچیده اند و شرایط هر کسی هم فرق می کنه. قبل از هر اقدامی، چه برای عقد و چه برای طلاق و مطالبه مهریه، حتماً با یه وکیل خوب و متخصص مشورت کنید. اون ها می تونن بهترین راهنمایی رو به شما بدن و از حقوق شما دفاع کنن.
• اهمیت ثبت رسمی مهریه: همیشه مهریه تون رو به صورت رسمی تو دفتر ازدواج ثبت کنید و مفادش رو دقیق بخونید. مهریه ای که رسمی ثبت نشده باشه، برای پیگیری های قانونی، کلی دردسر براتون درست می کنه.
• حق زن تو مطالبه مهریه: یادتون باشه که مهریه حق شرعی و قانونی زنه و هیچ طرح پیشنهادی یا شایعه ای نمی تونه این حق رو از بین ببره. حتی اگه سقف ضمانت اجرای کیفری هم تغییر کنه، اصل مهریه به عنوان دین بر گردن مرد باقی می مونه و زن می تونه اونو از راه های قانونی مطالبه کنه.
• آگاهی از وضعیت مالی زوج تو زمان عقد: وقتی دارید مهریه تعیین می کنید، بهتره واقع بین باشید و به وضعیت مالی و درآمدی همسر آینده تون هم توجه کنید. تعیین مهریه های خیلی سنگین و غیرقابل پرداخت، تو آینده می تونه مشکلات زیادی رو برای هر دو طرف ایجاد کنه.
• راهکارهای جایگزین مثل شروط ضمن عقد: برای اینکه زندگی مشترک پایداری داشته باشید و به جای تکیه صرف بر مهریه، از حقوق متقابل هم محافظت کنید، می تونید از شروط ضمن عقد استفاده کنید. این شروط می تونن مسائل مختلفی مثل حق طلاق، حق تعیین محل سکونت، حق تحصیل یا اشتغال رو برای زن یا هر دو طرف تضمین کنن و یه پشتوانه محکم تر برای زندگی مشترک باشن.

با آگاهی از این نکات و مشورت با متخصصین، می تونید تصمیم های درست تری بگیرید و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کنید.

نتیجه گیری

در آخر، میخوایم دوباره تاکید کنیم که با وجود همه صحبت ها و شایعاتی که این روزها درباره «قانون جدید مهریه تصویب شد» شنیده میشه، حقیقت اینه که هنوز هیچ قانون جدیدی تو این زمینه تصویب نهایی نشده و به مرحله اجرا نرسیده. اونچه که الان تو مجلس در جریانه، صرفاً طرح ها و پیشنهاداتی هستن که برای اصلاح قوانین مهریه مطرح شدن و دارن بررسی میشن. قانون فعلی مهریه که همون ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده یا «قانون ۱۱۰ سکه» هست، همچنان پابرجاست و اعتبار کامل خودش رو داره.

توصیه می کنیم که به شایعات توجه نکنید و اخبار موثق رو فقط از طریق مراجع رسمی و قانونی پیگیری کنید. اگه تو هر مرحله ای از زندگی مشترک یا قبل از اون، سوال یا ابهامی در مورد مهریه براتون پیش اومد، حتماً با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. اونها می تونن بهترین و دقیق ترین اطلاعات رو به شما بدن و راهنماییتون کنن تا بهترین تصمیم رو برای آینده خودتون بگیرید. آگاهی و مشورت، کلید حل خیلی از مشکلات حقوقی و خانوادگیه.