کیم جونگ ایل تنها ۱۵۵ سانتی متر قد دارد

بله، کیم جونگ ایل، رهبر سابق و کاریزماتیک کره شمالی، طبق گزارش های معتبر اطلاعاتی و شاهدان عینی، واقعاً فقط ۱۵۵ سانتی متر قد داشت. این عدد شاید برای یک رهبر قدرتمند کمی عجیب به نظر برسد، اما واقعیتش این است که پشت این قد کوتاه، دنیایی از ترفندهای تبلیغاتی و روانشناسی نهفته بود که می خواستند او را بلندتر و مقتدرتر از آنچه بود، نشان دهند. در کره شمالی، تصویرسازی رهبر فقط یک انتخاب نیست، بلکه یک رکن اساسی حکومته.

کره شمالی همیشه مثل یک جعبه سیاه برای دنیا عمل کرده، جایی که اطلاعات به سختی بیرون می آید و هرچیزی که از آنجا می شنویم، اغلب با ابهام و شایعات گره خورده. قد و قامت رهبران، مخصوصاً در کشورهایی که سیستم دیکتاتوری دارن و کیش شخصیت حرف اول رو می زنه، از اهمیت ویژه ای برخورداره. این قضیه برای کیم جونگ ایل هم حسابی جدی بود و تلاشی که برای بلندتر دیده شدنش می کرد، خودش یک داستان شنیدنیه.

قد واقعی کیم جونگ ایل؛ عددی که پنهان می ماند

شاید براتون سوال باشه که چطور با وجود اون همه مخفی کاری در کره شمالی، اصلاً کسی فهمید که قد کیم جونگ ایل چقدره؟ واقعیتش اینه که اطلاعات مربوط به قد او، مثل خیلی از اطلاعات دیگه از این کشور، بیشتر از طریق سرویس های اطلاعاتی کره جنوبی، خاطرات فراریان و تحلیل دقیق تصاویر عمومی به دست اومده. این منابع، که اغلب هم با هم همخوانی دارن، عدد ۱۵۵ سانتی متر رو به عنوان قد واقعی ایشون اعلام کردن. این عدد، کم و بیش، در تمام تحلیل ها و گزارش های خارجی پذیرفته شده.

توی دنیای امروز که حتی جزئیات کوچک زندگی سلبریتی ها و سیاستمدارها هم زیر ذره بین میره، پنهان کردن قد یک رهبر که شب و روز عکس ها و فیلم هاش از تلویزیون رسمی پخش می شه، کار آسونی نیست. ولی در کره شمالی، با کنترل شدیدی که روی رسانه ها و اطلاعات وجود داره، این کار تا حد زیادی ممکن شده بود. کیم جونگ ایل در تصاویر عمومی، همیشه بلندتر از ۱۵۵ سانتی متر به نظر می رسید؛ ترفندهایی که برای این کار استفاده می شد، واقعاً حیرت انگیز بود.

اون موقع ها، برای مردم کره شمالی، رهبر مثل یک خدا بود؛ کسی که همه چیز رو می دونست و توی هرچیزی عالی و بی نقص بود. طبیعیه که توی چنین فضایی، قد کوتاه می تونه یک نقطه ضعف به حساب بیاد و حتی روی اقتدار رهبر اثر بذاره. واسه همین، همه چی دست به دست هم می داد تا راز قد کوتاه کیم جونگ ایل هر جور شده، پنهان بمونه یا حداقل دستکاری بشه. این داستان فقط درباره قد نیست، درباره قدرت تصویرسازی و مهندسی افکار عمومیه.

ترفندهایی برای بلندتر دیده شدن: کفی کفش و بازی با زاویه دوربین

خب، حالا که می دونیم قد کیم جونگ ایل چقدر بود، سوال اینجاست که چطور همیشه توی عکس ها و فیلم ها بلندتر دیده می شد؟ داستان اینجا حسابی جذاب می شه. یکی از اصلی ترین و شناخته شده ترین ترفندهای کیم جونگ ایل، استفاده از کفی های افزایش دهنده قد یا همون «پلتفرم شوز» بود. گفته می شه این کفی ها بعضاً تا ۱۰ سانتی متر هم ارتفاع داشتن! یعنی با استفاده از این کفش های مخصوص، قد ظاهری اون به حدود ۱۶۵ سانتی متر می رسید. فکرش رو بکنید، هرجا که می رفت، باید کفش های مخصوصش رو می پوشید تا کسی به قد واقعی اش شک نکنه.

ولی قضیه به همین جا ختم نمی شد؛ توی کره شمالی، کار روی تصویر رهبر خیلی جدی تر از این حرف ها بود. اونها از یک سری ترفندهای بصری و تبلیغاتی حرفه ای استفاده می کردن تا کیم جونگ ایل بلندتر و مقتدرتر به نظر برسه:

• زاویه دوربین: دوربین ها همیشه طوری تنظیم می شدن که از پایین به بالا فیلم برداری یا عکس برداری کنن. این زاویه باعث می شه فرد بلندتر و با ابهت تر به نظر بیاد.
• انتخاب افراد همراه: کیم جونگ ایل اغلب در کنار افرادی قرار می گرفت که قد کوتاه تری از اون داشتن یا موقع عکس و فیلم، طوری می ایستادن که او بلندتر دیده بشه. حتی گاهی اوقات در مراسم ها، خودشون رو کمی خم می کردن تا این تفاوت بیشتر به چشم بیاد.
• نشستن به جای ایستادن: در برخی مواقع که امکان ترفندهای ایستاده نبود، مثلاً در جلسات طولانی، اون ترجیح می داد نشسته ظاهر بشه تا موضوع قدش زیاد تو چشم نباشه.
• استفاده از سکو یا پله: گاهی اوقات توی سخنرانی ها یا بازدیدهای رسمی، روی یک سکوی کوچیک یا پله می ایستادن که او رو از بقیه متمایز و بلندتر نشون بده.

شاید براتون عجیب باشه که چرا ظاهر فیزیکی یک رهبر توی یک کشور تا این حد مهمه. ولی توی نظام های دیکتاتوری، ظاهر رهبر نمادی از قدرت، سلامت، توانمندی و اقتداره. مردم باید رهبر رو موجودی مافوق و بی نقص ببینن که شایسته حکمرانیه. قد بلند اغلب با ویژگی های مردانه مثل قدرت و رهبری گره خورده و برای همین، کیم جونگ ایل تمام تلاشش رو می کرد تا این تصویر رو برای مردمش بسازه. این خودش یک درس بزرگ درباره مهندسی افکار عمومیه.

«در نظام های دیکتاتوری، تصویرسازی رهبر یک رکن اساسی و حیاتی برای تثبیت قدرت و ایجاد کیش شخصیت است؛ جایی که حتی کوچکترین جزئیات ظاهری، ابزاری برای القای اقتدار می شوند.»

کیم جونگ ایل و کفی کفش های بلندش: رازی برملا شده

داستان کفی کفش های کیم جونگ ایل به یکی از معروف ترین رازهای فاش شده در مورد او تبدیل شده. این کفی ها صرفاً یک ابزار ساده نبودن، بلکه بخشی از یک استراتژی پیچیده برای مدیریت ادراک عمومی بودن. فرض کنید یک رهبر کاریزماتیک و قدرتمند قرار بود همیشه با قد واقعی اش دیده شود؛ شاید این مسئله برای مردم عادی اهمیتی نداشت، اما برای ساختن یک اسطوره که قرار بود همه از او حساب ببرند و به او اعتماد مطلق داشته باشند، قد بلندتر یک امتیاز به حساب می آمد.

این کفی ها فقط زیر کفش جا نمی گرفتند؛ گاهی خود کفش ها طراحی ویژه ای داشتند تا بلندی نامتعارف کفی ها را پنهان کنند. در تصاویر معدودی که از او با کفش های معمولی تر یا در محیط های غیررسمی منتشر شده، می توان تفاوت قد واقعی اش را با قد رسمی که از او به نمایش گذاشته می شد، مشاهده کرد. این تلاش برای افزایش قد کیم جونگ ایل، نشان دهنده این بود که در یک رژیم تمامیت خواه، حتی فیزیک بدن رهبر هم باید کاملاً کنترل شده و مطابق با ایده آل های حاکمیت باشد.

اینکه چقدر این موضوع در بین مردم عادی کره شمالی فاش شده بود، مشخص نیست. اما سرویس های اطلاعاتی و تحلیلگران خارجی سال ها روی این موضوع تاکید داشتند و آن را به عنوان یکی از نمادهای تلاش کره شمالی برای تحریف واقعیت به شمار می آوردند. این پافشاری بر روی ظاهر و استفاده از ترفندهایی مثل کفی کفش، فقط یک نمونه کوچک از یک سیستم تبلیغاتی عظیم و فراگیر بود که تمام جنبه های زندگی رهبر و تاریخ کشور را دستکاری می کرد.

قد رهبران در کره شمالی: الگوی خانوادگی و تغییر تصویرسازی

وقتی از قد کیم جونگ ایل حرف می زنیم، ناخودآگاه پای پدر و پسرش هم به میون میاد، چون این قضیه یه جورایی انگار تو این خانواده جریان داره! هر کدوم از رهبران این خاندان، یعنی کیم ایل سونگ (پدربزرگ)، کیم جونگ ایل (پدر) و کیم جونگ اون (پسر)، برای خودشون یک تصویر خاص داشتن که با قد و ظاهرشون هم گره خورده بود.

کیم ایل سونگ: بنیان گذارِ بلندبالا

کیم ایل سونگ، بنیان گذار کره شمالی، برخلاف پسرش، ظاهر قدرتمندتر و قد بلندتری داشت. منابع مختلف، قد او را حدود ۱۷۳ سانتی متر تخمین می زنند که برای یک مرد آسیایی در آن دوران، قد نسبتاً بلندی محسوب می شد. همین قد بلند و فیزیک بدنی مناسب، به او در ساختن تصویری مقتدر و پدرانه کمک زیادی کرد. مردم او را به عنوان «رهبر کبیر» و «خورشید ملت» می شناختند و ظاهرش هم با این القاب همخوانی داشت. انگار که از همون اول، یک الگو برای بقیه رهبران آینده این خاندان گذاشته بود.

کیم جونگ اون: بازگشت به ریشه ها، این بار با چاقی

حالا می رسیم به کیم جونگ اون، رهبر کنونی کره شمالی. قد او هم حدود ۱۷۰ سانتی متر گزارش شده، یعنی کمی بلندتر از پدرش و نزدیک به پدربزرگش. اما ترفندهای تصویرسازی او با پدرش فرق می کنه. کیم جونگ اون از همون اول سعی کرد خودش رو شبیه پدربزرگش، کیم ایل سونگ، نشون بده. یکی از بارزترین کارهای او، اضافه وزن عمدی و فربه کردن ظاهرشه.

چرا کیم جونگ اون این کار رو کرد؟ چون کیم ایل سونگ، پدربزرگ محبوب و کاریزماتیک، همیشه با ظاهری فربه و «پدرانه» در ذهن مردم کره شمالی حک شده بود. کیم جونگ اون با این کار می خواست حس نوستالژی رو در مردم زنده کنه و اقتدار پدربزرگش رو به خودش نسبت بده. این شیوه از تصویرسازی، کمتر روی قد و بیشتر روی«شکل بدن» تمرکز داره تا حس تداوم، ثبات و ارجاع به میراث بنیان گذار رو القا کنه. البته نوسانات وزن و سلامتی اون هم همیشه زیر ذره بین کارشناس ها بوده و گاهی بحث های زیادی درباره اش راه افتاده، ولی چیزی که واضحه، تلاش مداوم برای مدیریت تصویره.

تفاوت در تصویرسازی بین پدر و پسر، خودش یک بحث جالبه. کیم جونگ ایل تلاش می کرد قدش رو بلندتر نشون بده، در حالی که کیم جونگ اون بیشتر روی ایجاد شباهت فیزیکی با پدربزرگش متمرکزه. این نشون می ده که توی کره شمالی، «تصویر رهبر» از هر چیزی مهم تره و هر نسلی از این خاندان، سعی می کنه با ترفندهای خاص خودش، این تصویر رو در ذهن مردمش تثبیت کنه.

فراتر از قد: پرده برداری از دیگر جنبه های تبلیغاتی زندگی کیم جونگ ایل

وقتی از کیم جونگ ایل و کره شمالی حرف می زنیم، فقط قدش نیست که جالبه. زندگی و حکومتش پر از اتفاقات و داستان هاییه که شاید توی فیلم ها هم ندیده باشین. همه اینها بخشی از یک برنامه تبلیغاتی خیلی بزرگتر بود که هدفش ساختن یک «اسطوره» از رهبر برای مردمش بود.

افسانه سازی های تولد و زندگی: رهبری که از بهشت آمد

توی کره شمالی، تولد کیم جونگ ایل یک رویداد عادی نبود، بلکه کلی داستان های خارق العاده و افسانه ای دور و برش ساخته شده بود. می گفتن او در یک کلبه چوبی تو دل «کوهستان مقدس بکتو» به دنیا اومده؛ همون کوهی که پدربزرگش هم توش مبارزه می کرده. جالبه که میگن موقع تولدش، یک ستاره جدید تو آسمون ظاهر شده و یک رنگین کمان دوتایی هم پدیدار شده! این داستان ها، که توی تمام کتاب های درسی و رسانه ها تکرار می شد، قرار بود نشون بده که کیم جونگ ایل یک انسان معمولی نیست، بلکه یک رهبر آسمانی و دارای توانایی های فراطبیعیه.

همچنین گفته می شد که او توی بچگی تونسته بود خیلی زود راه بره و حرف بزنه، و حتی استعدادهای نظامی و سیاسی خارق العاده ای از همون سن پایین از خودش نشون داده بود. این افسانه سازی ها هدف مشخصی داشت: ایجاد یک کیش شخصیت بی سابقه و القای این باور که او برای رهبری کره شمالی مقدر شده.

علاقه به کالاهای لوکس: زندگی در تضاد با فقر مردم

یکی از جنبه های تلخ و در عین حال قابل توجه زندگی کیم جونگ ایل، علاقه شدیدش به کالاهای لوکس و تجملات بود. توی کشوری که مردمش اغلب با فقر و کمبود دست و پنجه نرم می کردن، رهبرشون سالانه صدها میلیون دلار خرج خرید کالاهای گران قیمت از سراسر دنیا می کرد. گفته میشه کیم جونگ ایل سالیانه بیش از ۳۰۰ میلیون دلار برای خرید اقلام لوکس مثل مشروبات گران قیمت، ماشین های خاص، غذاهای کمیاب و لوازم تفریحی هزینه می کرد. این میزان ولخرجی، در تضاد فاحش با زندگی مردم عادی بود و یک نمونه بارز از شکاف طبقاتی عظیمی بود که در سایه حکومت او وجود داشت.

این «رازهای زندگی کیم جونگ ایل»، هرچند برای مردم خودش پنهان می موند، ولی در گزارش های خارجی به وفور بهش اشاره می شد و نمادی از یک رژیم بود که رهبرانش در رفاه کامل زندگی می کردند، در حالی که مردمشان در محرومیت مطلق به سر می بردند.

نقش رسانه در ساختن اسطوره: دنیای توهمات

تمام این داستان ها و تصویرسازی ها، بدون وجود یک رسانه کاملاً کنترل شده و قدرتمند، ممکن نبود. رسانه های دولتی کره شمالی، ابزار اصلی برای ساختن و حفظ «اسطوره رهبران» هستن. اونها هر روز اخبار و تصاویری رو پخش می کنن که با واقعیت فاصله زیادی داره.

مثلاً، فقط ۴ شبکه تلویزیونی توی کره شمالی وجود داره که همه شون توسط دولت اداره می شن و فقط برنامه هایی رو پخش می کنن که به نفع حکومت باشه: اخبار دولتی، تبلیغات تاریخی، برنامه های آموزشی و گاهی هم مسابقات ورزشی داخلی. مردم عادی به اینترنت دسترسی ندارن و اطلاعاتشون فقط از طریق همین منابع دولتی تامین میشه. این کنترل شدید روی اطلاعات، به حکومت این امکان رو می ده که هر تصویری رو که می خواد، از رهبرانش بسازه و در ذهن مردمش حک کنه، بدون اینکه کسی بتونه اون رو به چالش بکشه.

اینکه چطور این «تصویرسازی رهبران دیکتاتور» کار می کنه، واقعاً پیچیده و البته ترسناکه. رسانه ها، با تکرار مداوم داستان های قهرمانانه و غلوآمیز، یک دنیای موازی برای مردم می سازن که توش رهبرانشون بی نقص، قدرتمند و الهی هستن. قد کیم جونگ ایل فقط یک بخش کوچیک از این دنیای توهمی بود.

حقایق عجیب دیگری از کره شمالی

کره شمالی پر از حقایق عجیبیه که شنیدنشون آدم رو به فکر فرو می بره. این کشور با دنیای خارج اونقدر متفاوته که گاهی باور کردن بعضی از واقعیت هاش سخته. در کنار ماجرای قد کیم جونگ ایل و ترفندهای بصری، کلی چیزهای دیگه هم هست که نشون می ده این کشور چقدر تلاش می کنه یک دنیای خاص برای خودش بسازه.

تقویم مخصوص جوچه: تقویمی به نام رهبر

شاید ندونید، ولی کره شمالی از تقویم میلادی یا شمسی یا قمری استفاده نمی کنه! اونها یک تقویم کاملاً خاص خودشون رو دارن که بهش میگن «تقویم جوچه». این تقویم بر اساس سال تولد کیم ایل سونگ، رهبر بزرگ و بنیان گذار کره شمالی، یعنی سال ۱۹۱۲ میلادی، شروع میشه. به این ترتیب، مثلاً سال ۲۰۲۴ میلادی، برای اونها سال ۱۱۲ جوچه هست. این تقویم توی سال ۱۹۹۷ رسمی شد و نشون میده که حتی زمان هم در این کشور باید به نوعی با رهبران گره بخوره.

ارتش بزرگ و خدمت سربازی اجباری برای همه

با وجود اینکه کره شمالی یک کشور منزویه و روابط محدودی با بقیه دنیا داره، اما چهارمین ارتش بزرگ جهان رو در اختیار خودش داره. کیم جونگ ایل توی سال ۱۹۹۰ یک سیاستی به اسم «سونگون» (اول ارتش) رو معرفی کرد که تمرکز زیادی روی نظامی گری و تقویت ارتش داشت. تقریباً ۵ درصد از جمعیت کشور توی ارتش فعال هستن و اگه نیروهای ذخیره و غیرفعال رو هم حساب کنیم، این رقم به حدود ۱۰ میلیون نفر می رسه!

جالب تر اینکه از سال ۲۰۱۵، خدمت سربازی توی کره شمالی برای زن ها هم اجباری شده. یعنی دخترها تا قبل از ۲۳ سالگی باید آماده خدمت سربازی باشن، درست مثل پسرها که از ۱۷ سالگی باید خودشون رو آماده کنن. مدت زمان سربازی هم واقعاً طولانیه؛ بعضی گزارش ها میگن ممکنه تا ۵ یا حتی ۱۰ سال هم طول بکشه. این نشون می ده که نظامی گری چقدر توی این کشور مهمه و چه نقشی توی زندگی مردم داره.

متروی پیونگ یانگ: پناهگاهی در عمق زمین

متروی پیونگ یانگ، پایتخت کره شمالی، یکی از عمیق ترین متروهای دنیاست که در عمق ۹۶ متری زیر زمین ساخته شده. مسافرها باید از پله برقی های طولانی و تزئین شده عبور کنن تا به قطار برسن. علت این عمق زیاد فقط زیبایی یا رکوردشکنی نیست؛ این مترو طوری طراحی شده که در زمان حملات احتمالی اتمی، به عنوان یک پناهگاه اتمی بزرگ عمل کنه. این یکی از جنبه هاییه که نشون می ده این کشور چقدر برای امنیت خودش، به ویژه در برابر تهدیدات خارجی (از دید خودشون)، آماده شده و حتی زیرساخت های شهری رو هم با این هدف تطبیق داده.

طبیعت بکر و قطعی برق دائمی: تضادی عجیب

با همه این سخت گیری ها و مسائل سیاسی، کره شمالی طبیعت بسیار زیبا و دست نخورده ای داره. سواحل اقیانوس آرام با ماسه های طلایی و مناظر کوهستانی میونگ یانگ با جنگل های سرسبز و مسیرهای پیاده روی دل فریب، واقعاً دیدنی هستن. اما در کنار این زیبایی ها، زیرساخت های الکتریکی این کشور خیلی قدیمی هستن و اغلب با سوخت های فسیلی کار می کنن. همین باعث شده که قطعی برق یکی از مسائل بسیار رایج توی کره شمالی باشه؛ تضادی عجیب بین طبیعت بکر و تکنولوژی قدیمی.

همه اینها، از قد رهبر تا تقویم و مترو، نشون می ده که کره شمالی چقدر تلاش می کنه یک سیستم منحصر به فرد و کنترل شده برای خودش داشته باشه. این حقایق عجیب، همیشه مورد توجه کارشناس ها و مردم دنیا بوده و هر کدومشون، خودش یک تکه از پازل پیچیده «رازهای کره شمالی» رو تکمیل می کنه.

نتیجه گیری: قدی کوتاه و تبلیغاتی بلند

همونطور که دیدیم، قد ۱۵۵ سانتی متری کیم جونگ ایل، فقط یک عدد ساده نبود. این عدد، نقطه شروعی بود برای یک بررسی عمیق تر در مورد پیچیدگی های مهندسی تصویر و تبلیغات در کره شمالی. از کفی های ۱۰ سانتی متری و ترفندهای زاویه دوربین گرفته تا افسانه سازی های تولد و زندگی لوکس در تضاد با فقر مردم، همه و همه نشون دهنده اینه که این رژیم چطور برای ساختن یک «اسطوره» از رهبرانش، دست به هر کاری می زنه.

در نظام های دیکتاتوری، تصویری که از رهبر ساخته میشه، اهمیت حیاتی داره؛ این تصویر نه تنها نماد قدرت و اقتداره، بلکه پایه و اساس مشروعیت حکومتشون رو هم تشکیل می ده. مردم باید رهبر رو موجودی بالاتر از حد یک انسان عادی ببینن که هیچ نقطه ضعفی نداره و همیشه همه چیز تحت کنترله. در دنیای توهمات ساخته شده، حتی کوچکترین جزئیات نیز می توانند بزرگترین ابزارهای قدرت باشند.

داستان قد کیم جونگ ایل، یک مثال بارز از این مفهومه. این قضیه به ما یادآوری می کنه که در سیستم هایی مثل کره شمالی، واقعیت می تونه کاملاً متفاوت از چیزی باشه که به تصویر کشیده می شه. این مقاله به ما کمک کرد تا درک عمیق تری از اهمیت تصویرسازی و تبلیغات در یک رژیم دیکتاتوری پیدا کنیم و صرفاً به دانستن یک عدد اکتفا نکنیم.