مشتری زمین ندارد!

به گزارش لیجار حتی برای دانشمندانی که مشغول مطالعه ی انواع پدیده های غیرعادی در کیهان هستند درک جهانی فاقد سطح دشوار است. با وجود آنکه جونو کاوشگر رباتیک ناسا نهمین سال گردش خود به دور سیاره مشتری را آغاز کرده هنوز اسرار زیادی درباره ی این غول گازی شگفت انگیز منظومه شمسی وجود دارد.

به نقل از زومیت سیاره مشتری پنجمین جهان دور از خورشید است که بین مریخ و زحل قرار دارد. مشتری بزرگ ترین سیاره منظومه شمسی محسوب می شود؛ چنان بزرگ است که بیش از ۱۰۰۰ سیاره زمین درون آن جای می گیرد و باز هم فضای خالی باقی می ماند. درحالی که چهار سیاره درونی منظومه شمسی یعنی عطارد زهره زمین و مریخ همه از مواد جامد سنگی تشکیل شده اند مشتری غولی گازی است که ترکیبی شبیه به خورشید دارد.

سیاره مشتری توپی خروشان و متلاطم از گاز است. در برخی از نقاط این سیاره بادهایی با سرعت حدود ۶۴۰ کیلومتر بر ساعت می وزد که تقریبا سه برابر سریع تر از طوفان های دریایی سطح پنجی است که روی زمین رخ می دهد.

اگر از بالای جو زمین شروع کنید و حدود ۱۰۰ کیلومتر پایین روید فشار هوا به طور پیوسته افزایش می یابد و درنهایت به سطح زمین برخورد می کنید که آب یا خشکی است. آن را با مشتری مقایسه کنید: از نزدیکی بالای اتمسفر که عمدتا از هیدروژن و هلیوم شروع شده است به سمت پایین بروید. همچون زمین هرچه به سمت پایین تر بیایید فشار افزایش می یابد؛ اما در آنجا افزایش فشار خیلی بیشتر است.

همان طور که لایه های گاز بالای سر شما بیشتر به سمت پایین فشار می آورند مانند این است که ته اقیانوس باشید اما به جای آب توسط گاز احاطه شده اید. فشار به حدی زیاد می شود که بدن انسان خرد و متلاشی می شود.

اگر ۱۶۰۰ کیلومتر پایین بروید رفتار گاز متراکم تشکیل دهنده مشتری عجیب می شود. درنهایت این گاز به شکلی از هیدروژن تبدیل می شود و چیزی را ایجاد می کند که می توان آن را بزرگ ترین اقیانوس منظومه شمسی البته بدون آب نامید.

اگر حدود ۳۲ هزار کیلومتر دیگر پایین تر بروید هیدروژن بیشتر شبیه فلز مایع جاری می شود که ماده ای بسیار عجیب است؛ آن قدر غیرمعمول که دانشمندان تازه همین اواخر به سختی آن را در آزمایشگاه بازتولید کردند. اتم های این هیدروژن فلزی مایع به قدری فشرده می شوند که الکترون های آن آزادانه پرسه می زنند.

به خاطر داشته باشید که انتقال لایه ها در مشتری تدریجی است و ناگهانی رخ نمی دهد. انتقال از گاز هیدروژن معمولی به هیدروژن مایع و سپس هیدروژن فلزی به تدریج اتفاق می افتد و در هیچ نقطه ای مرزی مشخصی از مواد جامد یا سطح وجود ندارد. درنهایت به هسته مشتری خواهید رسید. این منطقه ی مرکزی داخل مشتری است و نباید با سطح آن اشتباه گرفته شود.

دانشمندان هنوز در مورد ماهیت دقیق مواد هسته مشتری بحث می کنند. در این زمینه محبوب ترین مدل این است که هسته مشتری مانند سنگ جامد نیست بلکه بیشتر شبیه مخلوطی داغ متراکم و احتمالا فلزی از مایع و جامد است. فشار در هسته مشتری به قدری زیاد است که همچون ۱۰۰ میلیون اتمسفر زمین بر شما فشار وارد می کند.

اما فشار تنها مشکل شما نخواهد بود. فضاپیمایی که در تلاش است به هسته مشتری برسد براثر گرمای شدید ۲۰ هزار درجه سانتی گرادی ذوب خواهد شد. این دما سه برابر بیشتر از دمای سطح خورشید است.

مشتری مکانی عجیب و ترسناک است. اما اگر مشتری در اطراف نبود ممکن بود انسان وجود نداشته باشد. علت آن است که مشتری به عنوان سپری برای جهان های درونی منظومه شمسی ازجمله سیاره زمین عمل می کند. مشتری با کشش گرانشی عظیم خود مدار سیارک ها و دنباله دارها را برای میلیاردها سال تغییر داده است.

بدون دخالت مشتری برخی از اجرام فضایی می توانستند به زمین برخورد کنند. اگر چنین برخورد فاجعه باری رخ دهد می تواند موجب انقراض موجودات زنده شود. به اتفاقی که برای دایناسورها رخ داد فکر کنید.

شاید مشتری به وجود ما کمک کرده باشد اما این سیاره خود به طرز خارق العاده ای برای حیات دست کم به شکلی که با آن آشنا هستیم نامساعد است. 

شاید اروپا قمر مشتری بهترین شانس ما برای پیدا کردن حیات در مکانی دیگر در منظومه شمسی باشد. کاوشگر اروپا کلیپر ناسا که اکتبر ۲۰۲۴ پرتاب شد قرار است حدود ۵۰ پرواز از نزدیکی قمر مشتری انجام دهد تا اقیانوس زیرسطحی بزرگ آن را بررسی کند. آیا ممکن است چیزی در آب های اروپا زندگی کند؟ دانشمندان فعلا توانایی فهمیدن این موضوع را نخواهند داشت. به دلیل فاصله ی مشتری از زمین کاوشگر ناسا تا آوریل سال ۲۰۳۰ به آنجا نخواهد رسید.

۵۸۵۸