میزان کالری

کالری واحد انرژی مورد نیاز بدن برای زندگی و فعالیت های روزمره است؛ دانستن میزان کالری مورد نیاز روزانه به محاسبه دقیق انرژی دریافتی و مدیریت وزن کمک شایانی می کند. درک اینکه بدن شما به چه مقدار انرژی نیاز دارد اولین گام برای رسیدن به اهداف سلامتی و تناسب اندام است.

میزان کالری

کالری چیست؟

کالری (Calorie) در واقع واحدی برای اندازه گیری انرژی است. در علم تغذیه ما معمولاً از واحد کیلوکالری (kcal) صحبت می کنیم اما در زبان روزمره اغلب آن را به اختصار «کالری» می نامیم. یک کیلوکالری معادل ۱۰۰۰ کالری کوچک تر است.

این انرژی از غذاها و نوشیدنی هایی که مصرف می کنیم به دست می آید و بدن ما از آن برای انجام تمام فعالیت های حیاتی از تنفس و گردش خون گرفته تا حرکت ورزش و حتی فکر کردن استفاده می کند. در واقع هر فرآیندی در بدن نیازمند انرژی است و این انرژی توسط کالری تأمین می شود.

مقدار کالری موجود در هر ماده غذایی نشان دهنده میزان انرژی است که آن ماده می تواند برای بدن فراهم کند. درشت مغذی ها شامل کربوهیدرات ها پروتئین ها و چربی ها منابع اصلی این انرژی هستند. کربوهیدرات ها و پروتئین ها حدود ۴ کالری به ازای هر گرم انرژی دارند در حالی که چربی ها متراکم تر بوده و حدود ۹ کالری به ازای هر گرم انرژی تولید می کنند. الکل نیز منبع انرژی است و حدود ۷ کالری به ازای هر گرم دارد.

درک مفهوم کالری و نحوه استفاده بدن از آن پایه و اساس مدیریت وزن و تغذیه سالم است. با دانستن میزان انرژی مورد نیاز و میزان انرژی دریافتی از مواد غذایی می توان تعادل انرژی را برای حفظ وزن کاهش وزن یا افزایش وزن تنظیم کرد.

نیاز روزانه بدن به کالری

نیاز روزانه بدن به کالری یک عدد ثابت برای همه افراد نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد. این عوامل شامل سن جنسیت وزن قد میزان فعالیت بدنی و وضعیت سلامت کلی فرد می شوند. هرچه فرد جوان تر سنگین تر بلندتر یا فعال تر باشد معمولاً به انرژی بیشتری نیاز دارد.

میزان انرژی مورد نیاز بدن در حالت استراحت کامل (برای حفظ عملکردهای حیاتی) به عنوان متابولیسم پایه یا BMR شناخته می شود. برای محاسبه کل انرژی مورد نیاز روزانه (TDEE) باید BMR را در ضریب فعالیت بدنی ضرب کرد.

افرادی که سبک زندگی کم تحرکی دارند (فعالیت ورزشی کم یا بدون ورزش) نیاز کالری کمتری نسبت به افرادی دارند که به طور منظم ورزش می کنند یا شغل فیزیکی دارند. حتی تفاوت های فردی در متابولیسم نیز می تواند بر این نیاز تأثیر بگذارد.

کالری مورد نیاز روزانه برای بانوان

نیاز کالری روزانه برای بانوان معمولاً کمتر از آقایان است عمدتاً به دلیل تفاوت در ترکیب بدنی (نسبت عضله به چربی) و اندازه کلی بدن. به طور کلی بانوان بزرگسال با فعالیت کم به حدود ۱۶۰۰ تا ۲۰۰۰ کالری در روز نیاز دارند.

بانوان با فعالیت متوسط (ورزش ۳-۵ روز در هفته) ممکن است به ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ کالری نیاز داشته باشند. بانوان ورزشکار یا بسیار فعال ممکن است به ۲۲۰۰ کالری یا بیشتر در روز نیاز داشته باشند. این اعداد فقط تخمینی هستند و برای تعیین دقیق تر باید از فرمول های محاسبه استفاده کرد یا با متخصص تغذیه مشورت نمود.

کالری مورد نیاز روزانه برای آقایان

آقایان به دلیل داشتن توده عضلانی بیشتر و جثه بزرگتر در مقایسه با بانوان معمولاً به کالری بیشتری در روز نیاز دارند. آقایان بزرگسال با فعالیت کم به طور متوسط به ۲۰۰۰ تا ۲۴۰۰ کالری در روز احتیاج دارند.

برای آقایان با فعالیت متوسط (ورزش ۳-۵ روز در هفته) این میزان ممکن است به ۲۴۰۰ تا ۲۸۰۰ کالری برسد. آقایان ورزشکار و بسیار فعال ممکن است برای تأمین انرژی لازم برای تمرینات شدید به ۲۸۰۰ کالری یا حتی بیش از ۳۰۰۰ کالری در روز نیاز داشته باشند. مانند بانوان این ارقام تخمینی بوده و محاسبه دقیق تر با توجه به شرایط فردی ضروری است.

محاسبه کالری روزانه

محاسبه دقیق کالری مورد نیاز روزانه به شما کمک می کند تا برنامه غذایی مناسبی برای دستیابی به اهدافتان (حفظ وزن کاهش وزن یا افزایش وزن) تنظیم کنید. چندین فرمول برای تخمین نرخ متابولیسم پایه (BMR) وجود دارد که با ضرب آن در ضریب فعالیت بدنی می توان کل انرژی مصرفی روزانه (TDEE) را تخمین زد.

انتخاب فرمول مناسب می تواند به دقت محاسبه کمک کند. در ادامه به معرفی سه فرمول رایج و معتبر برای محاسبه کالری مورد نیاز می پردازیم. توجه داشته باشید که این فرمول ها تخمینی هستند و دقیق ترین روش ارزیابی توسط متخصص تغذیه یا پزشک با استفاده از تجهیزات پیشرفته تر است.

فرمول میلفن سنت جور

فرمول میلفن سنت جور (Mifflin-St Jeor Equation) یکی از رایج ترین و دقیق ترین فرمول های موجود برای تخمین BMR است که در سال ۱۹۹۰ معرفی شد. این فرمول نسبت به فرمول های قدیمی تر مانند هریس بندیکت دقت بالاتری دارد و امروزه به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد.

برای استفاده از این فرمول به اطلاعاتی مانند وزن (به کیلوگرم) قد (به سانتی متر) و سن (به سال) نیاز دارید. فرمول آن به شرح زیر است:

برای آقایان: BMR = (۱۰ * وزن به کیلوگرم) + (۶.۲۵ * قد به سانتی متر) – (۵ * سن به سال) + ۵

برای بانوان: BMR = (۱۰ * وزن به کیلوگرم) + (۶.۲۵ * قد به سانتی متر) – (۵ * سن به سال) – ۱۶۱

پس از محاسبه BMR آن را در ضریب فعالیت روزانه خود ضرب کنید تا TDEE به دست آید. این ضریب برای افراد کم تحرک حدود ۱.۲ برای فعالیت سبک ۱.۳۷۵ فعالیت متوسط ۱.۵۵ فعالیت سنگین ۱.۷۲۵ و فعالیت بسیار سنگین ۱.۹ است.

فرمول هریس بندیکت

فرمول هریس بندیکت (Harris-Benedict Equation) یکی از قدیمی ترین فرمول های محاسبه BMR است که در سال ۱۹۱۹ توسعه یافت و در سال ۱۹۸۴ اصلاح شد. اگرچه فرمول میلفن سنت جور معمولاً دقیق تر در نظر گرفته می شود اما فرمول هریس بندیکت همچنان محبوبیت دارد به خصوص در برخی زمینه های ورزشی و بدنسازی.

این فرمول نیز بر اساس وزن (به کیلوگرم) قد (به سانتی متر) و سن (به سال) عمل می کند و به شرح زیر است:

برای آقایان: BMR = ۶۶.۵ + (۱۳.۷۵ * وزن به کیلوگرم) + (۵.۰۳ * قد به سانتی متر) – (۶.۷۵ * سن به سال)

برای بانوان: BMR = ۶۵۵.۱ + (۹.۵۶ * وزن به کیلوگرم) + (۱.۸۵ * قد به سانتی متر) – (۴.۶۸ * سن به سال)

مانند فرمول میلفن سنت جور پس از محاسبه BMR با این فرمول باید آن را در ضریب فعالیت بدنی مناسب ضرب کنید تا میزان کالری مورد نیاز روزانه شما مشخص شود. ضرایب فعالیت بدنی مشابه آنچه برای فرمول میلفن سنت جور ذکر شد قابل استفاده هستند.

فرمول کچ مک آردل

فرمول کچ مک آردل (Katch-McArdle Formula) رویکرد متفاوتی برای محاسبه BMR دارد. این فرمول به جای استفاده از وزن کل بدن بر اساس توده بدون چربی بدن (Lean Body Mass – LBM) محاسبه می شود. این ویژگی باعث می شود که این فرمول برای افرادی که درصد چربی بدن پایینی دارند مانند ورزشکاران یا افراد لاغر اندام دقیق تر باشد.

برای استفاده از فرمول کچ مک آردل ابتدا باید درصد چربی بدن خود را بدانید تا بتوانید توده بدون چربی بدن خود را محاسبه کنید. توده بدون چربی بدن برابر است با وزن کل بدن منهای وزن چربی بدن (وزن کل ضربدر درصد چربی بدن).

فرمول کچ مک آردل به شرح زیر است:

BMR = ۳۷۰ + (۲۱.۶ * توده بدون چربی بدن به کیلوگرم)

پس از محاسبه BMR با این فرمول آن را در ضریب فعالیت بدنی خود ضرب کنید تا TDEE به دست آید. این فرمول برای افرادی که ترکیب بدنی متفاوتی دارند و می خواهند دقیق تر محاسبه کنند می تواند مفید باشد البته به شرطی که درصد چربی بدن به درستی اندازه گیری شده باشد.

جدول کالری مواد غذایی

دانستن میزان کالری موجود در مواد غذایی مختلف ابزاری حیاتی برای مدیریت رژیم غذایی و کنترل وزن است. با استفاده از جداول کالری می توانید میزان انرژی دریافتی خود را به دقت ردیابی کنید و از مصرف بیش از حد یا کمتر از نیاز کالری جلوگیری کنید. در کنار کالری توجه به ارزش غذایی و مواد مغذی موجود در هر ماده غذایی نیز اهمیت دارد.

جداول کالری معمولاً اطلاعات را بر اساس مقادیر استاندارد (مانند ۱۰۰ گرم یک واحد یا یک وعده معمول) ارائه می دهند. در ادامه نمونه هایی از کالری برخی مواد غذایی رایج در دسته های مختلف آورده شده است تا دید کلی از میزان انرژی آن ها به دست آورید. این مقادیر تقریبی هستند و ممکن است بر اساس روش پخت برند یا اندازه دقیق متفاوت باشند.

جدول کالری مواد غذایی شامل گوشت و پروتئین ها

گوشت ها و منابع پروتئینی بخش مهمی از رژیم غذایی هستند و انرژی قابل توجهی دارند. میزان کالری آن ها بسته به نوع گوشت قسمت مورد استفاده و روش پخت متفاوت است.

ماده غذایی مقدار کالری (تقریبی)
سینه مرغ پخته ۱۰۰ گرم ۱۶۵
ران مرغ پخته ۱ عدد متوسط ۲۸۸
گوشت گوساله بدون چربی پخته ۱۰۰ گرم ۱۸۰-۲۰۰
گوشت گوسفندی پخته ۱۰۰ گرم ۲۰۰-۲۵۰
ماهی قزل آلا پخته ۱۰۰ گرم ۱۰۰-۱۴۰
تن ماهی در آب ۱۰۰ گرم ۱۰۰-۱۲۰
تخم مرغ آبپز ۱ عدد متوسط ۷۸
لوبیا قرمز پخته ۱ لیوان ۲۲۵
عدس پخته ۱ لیوان ۲۳۰
سفیده تخم مرغ ۱ عدد ۱۶

جدول کالری مواد غذایی شامل انواع لبنیات

لبنیات منابع خوبی از کلسیم و پروتئین هستند اما میزان کالری آن ها بسته به میزان چربی متفاوت است. محصولات کم چرب کالری کمتری دارند.

ماده غذایی مقدار کالری (تقریبی)
شیر گاو پرچرب ۱ لیوان (۲۴۰ میلی لیتر) ۱۴۰-۱۵۰
شیر گاو کم چرب (۱.۵٪) ۱ لیوان (۲۴۰ میلی لیتر) ۱۰۰-۱۱۰
ماست پرچرب ۱ لیوان (۲۴۰ گرم) ۱۵۰-۱۷۰
ماست کم چرب ۱ لیوان (۲۴۰ گرم) ۱۰۰-۱۲۰
پنیر سفید ۳۰ گرم (اندازه قوطی کبریت) ۷۵-۸۰
پنیر خامه ای ۱ قاشق غذاخوری ۵۰-۶۰
کشک مایع ۱ لیوان ۸۰-۱۰۰

جدول کالری مواد غذایی شامل انواع نان غلات حبوبات و آرد ها

این دسته از مواد غذایی منبع اصلی کربوهیدرات و انرژی هستند. کالری آن ها بسته به نوع و روش تهیه متفاوت است.

ماده غذایی مقدار کالری (تقریبی)
نان سنگک ۱ کف دست (۳۰ گرم) ۷۵-۸۰
نان لواش ۱ کف دست (۱۰-۱۲ گرم) ۲۵-۳۰
برنج سفید پخته ۱ کفگیر (۱۵۰ گرم) ۲۰۰-۲۵۰
برنج قهوه ای پخته ۱ کفگیر (۱۵۰ گرم) ۲۰۰-۲۲۰
ماکارونی پخته ۱ لیوان ۱۸۰-۲۰۰
جو دوسر (پخته با آب) ۱ لیوان ۱۵۰-۱۷۰
آرد گندم کامل ۱۰۰ گرم ۳۴۰
نخود پخته ۱ لیوان ۲۰۰-۲۱۰
لوبیا چیتی پخته ۱ لیوان ۲۰۰-۲۲۰

جدول کالری مواد غذایی شامل انواع سبزیجات

سبزیجات معمولاً کالری بسیار کمی دارند و منبع عالی فیبر ویتامین ها و مواد معدنی هستند. مصرف فراوان آن ها به کنترل کالری دریافتی کمک می کند.

ماده غذایی مقدار کالری (تقریبی)
کاهو ۱ لیوان خرد شده ۵-۱۰
خیار ۱ عدد متوسط ۱۲-۱۵
گوجه فرنگی ۱ عدد متوسط ۲۰-۲۵
بروکلی خام ۱ لیوان خرد شده ۳۰-۳۵
اسفناج خام ۱ لیوان ۵-۱۰
هویج خام ۱ عدد متوسط ۲۵-۳۰
فلفل دلمه ای ۱ عدد متوسط ۲۵-۳۰
کدو سبز ۱ عدد متوسط ۳۰-۳۵
پیاز ۱ عدد متوسط ۴۰-۴۵
قارچ خام ۱ لیوان خرد شده ۲۰-۲۵

کالری مواد غذایی شامل انواع میوه ها

میوه ها منابع طبیعی قند و ویتامین هستند. میزان کالری آن ها بسته به نوع میوه و اندازه متفاوت است.

ماده غذایی مقدار کالری (تقریبی)
سیب ۱ عدد متوسط ۹۰-۱۰۰
موز ۱ عدد متوسط ۹۰-۱۰۵
پرتقال ۱ عدد متوسط ۶۰-۷۰
انگور ۱ لیوان ۱۰۰-۱۱۰
توت فرنگی ۱ لیوان ۵۰-۶۰
هندوانه ۱ لیوان خرد شده ۴۵-۵۰
خربزه ۱ لیوان خرد شده ۵۰-۶۰
هلو ۱ عدد متوسط ۵۰-۶۰
گیلاس ۱ لیوان ۸۰-۹۰
انار ۱ عدد متوسط ۷۰-۸۰
خرما ۱ عدد ۲۰-۲۵

کالری مورد نیاز بدن برای کاهش وزن

برای کاهش وزن باید کمتر از میزان کالری مورد نیاز روزانه بدن خود انرژی دریافت کنید. این وضعیت «کسری کالری» نامیده می شود. وقتی بدن شما انرژی کافی از غذا دریافت نمی کند شروع به استفاده از ذخایر انرژی خود عمدتاً چربی ذخیره شده می کند که منجر به کاهش وزن می شود.

میزان کسری کالری مورد نیاز برای کاهش وزن به سرعت دلخواه شما بستگی دارد. با این حال توصیه می شود که کسری کالری بیش از حد نباشد تا از دست دادن توده عضلانی جلوگیری شود و رژیم غذایی قابل تحمل باشد. کاهش وزن آهسته و پیوسته معمولاً پایدارتر و سالم تر است.

کالری برای کاهش یک کیلو در هفته

به طور کلی برای از دست دادن حدود یک کیلوگرم چربی بدن نیاز به ایجاد کسری انرژی معادل تقریباً ۷۷۰۰ کیلوکالری است. برای کاهش وزن یک کیلوگرم در طول یک هفته (۷ روز) باید این میزان کسری را بر تعداد روزها تقسیم کنید.

بنابراین برای کاهش یک کیلو در هفته نیاز به ایجاد کسری کالری روزانه حدود ۱۱۰۰ کیلوکالری (۷۷۰۰ تقسیم بر ۷) دارید. این میزان کسری می تواند از طریق ترکیبی از کاهش کالری دریافتی از غذا و افزایش کالری مصرفی از طریق فعالیت بدنی به دست آید. اغلب توصیه می شود که کسری کالری روزانه بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کالری باشد.

ایجاد کسری ۱۱۰۰ کالری در روز ممکن است برای بسیاری از افراد دشوار باشد یا نیاز به کاهش شدید کالری دریافتی یا فعالیت بدنی بسیار زیاد داشته باشد. بنابراین کاهش وزن نیم تا یک کیلو در هفته با کسری ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کالری رویکردی واقع بینانه تر و پایدارتر محسوب می شود.

کالری برای کاهش دو کیلو در هفته

برای کاهش وزن دو کیلوگرم در طول یک هفته نیاز به ایجاد کسری انرژی معادل تقریباً ۱۵۴۰۰ کیلوکالری (۲ برابر ۷۷۰۰) دارید. این به معنای ایجاد کسری کالری روزانه حدود ۲۲۰۰ کیلوکالری (۱۵۴۰۰ تقسیم بر ۷) است.

ایجاد کسری ۲۲۰۰ کالری در روز برای اکثر افراد بسیار دشوار ناسالم و ناپایدار است. این میزان کسری می تواند منجر به کمبود شدید مواد مغذی از دست دادن قابل توجه توده عضلانی کاهش متابولیسم و عوارض جانبی ناخواسته شود. کاهش وزن با این سرعت معمولاً فقط تحت نظارت پزشکی در شرایط خاص توصیه می شود.

برای کاهش وزن سالم و پایدار تمرکز بر کسری کالری معقول تر (مانند ۵۰۰-۱۰۰۰ کالری در روز) و ترکیب رژیم غذایی متعادل با فعالیت بدنی منظم توصیه می شود. هدف گذاری کاهش ۱ تا ۲ کیلو در ماه یا حداکثر نیم تا یک کیلو در هفته اغلب واقع بینانه تر است.

متابولیسم چیست؟

متابولیسم به مجموعه تمام فرآیندهای شیمیایی اطلاق می شود که در بدن برای حفظ حیات و عملکرد طبیعی رخ می دهند. این فرآیندها شامل تبدیل غذا به انرژی ساخت و ترمیم بافت ها و دفع مواد زائد هستند. سرعت متابولیسم بدن هر فرد متفاوت است و تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد.

نرخ متابولیسم پایه (BMR) میزان کالری است که بدن شما در حالت استراحت کامل برای انجام عملکردهای حیاتی مانند تنفس گردش خون و حفظ دمای بدن می سوزاند. BMR بخش عمده ای از کل انرژی مصرفی روزانه (TDEE) را تشکیل می دهد. علاوه بر BMR بدن برای هضم غذا (اثر حرارتی غذا) و انجام فعالیت های بدنی نیز کالری می سوزاند.

عواملی مانند ژنتیک سن (با افزایش سن متابولیسم کاهش می یابد) جنسیت (آقایان معمولاً BMR بالاتری دارند) وزن قد ترکیب بدنی (توده عضلانی بیشتر متابولیسم را افزایش می دهد) و سطح فعالیت بدنی بر سرعت متابولیسم تأثیر می گذارند. بیماری ها هورمون ها و حتی دمای محیط نیز می توانند بر متابولیسم تأثیرگذار باشند.

کالری شمار؛ ابزار یا راه حل تناسب اندام

اپلیکیشن ها و ابزارهای کالری شمار برنامه های نرم افزاری یا وب سایت هایی هستند که به کاربران امکان می دهند میزان کالری و مواد مغذی دریافتی خود را با ثبت غذاها و نوشیدنی های مصرفی ردیابی کنند. این ابزارها معمولاً پایگاه داده های بزرگی از مواد غذایی دارند و با وارد کردن مقدار مصرفی کالری و اطلاعات تغذیه ای مربوط به آن را نمایش می دهند.

کالری شمارها می توانند ابزارهای بسیار مفیدی برای افزایش آگاهی نسبت به عادات غذایی و میزان انرژی دریافتی باشند. آن ها به افراد کمک می کنند تا بفهمند چه مقدار کالری مصرف می کنند و این میزان چگونه با نیازهای روزانه آن ها مطابقت دارد. این ابزارها می توانند به ویژه در شروع یک رژیم غذایی یا تلاش برای کاهش/افزایش وزن مفید باشند.

با این حال کالری شمارها صرفاً ابزار هستند و نه یک راه حل جادویی برای تناسب اندام. موفقیت در مدیریت وزن به عوامل متعددی از جمله انتخاب غذاهای سالم کنترل سهم فعالیت بدنی منظم خواب کافی و مدیریت استرس بستگی دارد. اتکای صرف به کالری شماری بدون توجه به کیفیت غذا و سایر جنبه های سبک زندگی سالم ممکن است نتایج مطلوب را به همراه نداشته باشد. همچنین دقت ثبت اطلاعات در این برنامه ها به خود کاربر بستگی دارد.

آیا کالری شماری راه موثری برای کاهش وزن است؟

بله کالری شماری می تواند ابزار موثری برای کاهش وزن باشد زیرا به شما کمک می کند تا از میزان انرژی دریافتی خود آگاه شوید و با ایجاد کسری کالری وزن کم کنید. البته موفقیت به همراهی با رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم بستگی دارد.

برای کاهش وزن روزانه چند کالری باید مصرف کرد؟

برای کاهش وزن باید کمتر از کالری مورد نیاز روزانه بدن خود انرژی دریافت کنید. میزان دقیق آن به عوامل فردی و سرعت کاهش وزن دلخواه بستگی دارد اما معمولاً توصیه می شود ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کالری کمتر از نیاز روزانه مصرف شود تا حدود نیم تا یک کیلو در هفته وزن کم شود.

مزایای استفاده از برنامه کالری شمار چیست؟

استفاده از برنامه های کالری شمار به افزایش آگاهی شما نسبت به عادات غذایی میزان انرژی و مواد مغذی دریافتی کمک می کند. این ابزارها ردیابی مصرف روزانه را آسان کرده و به شما در پایبندی به اهداف کالری تان یاری می رسانند.

آیا استفاده از مکمل های لاغری کمک کننده است؟

مکمل های لاغری به تنهایی راه حل کاهش وزن نیستند و اثربخشی بسیاری از آن ها اثبات نشده است. برخی ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. بهترین رویکرد تمرکز بر رژیم غذایی سالم کنترل کالری و فعالیت بدنی منظم است. استفاده از مکمل ها باید با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه باشد.

آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "میزان کالری" هستید؟ با کلیک بر روی گردشگری و اقامتی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "میزان کالری"، کلیک کنید.