۱۱ شهریور در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری لیجار، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۱ شهریور برابر ۱ سپتامبر را ورق می‌زنیم.

***

درخواست ثبت اختراع گرامافون

۱ سپتامبر ۱۸۸۷ میلادی برابر با ۱۱ شهریور ۱۲۶۶ خورشیدی، امیل برلینر، مخترع آلمانی‌آمریکایی درخواست رسمی برای ثبت اختراع گرامافون با صفحه مسطح را ارائه کرد. این دستگاه را امروزه به‌عنوان دستگاه ضبط و پخش می‌شناسیم. گرامافون ابداعی توماس ادیسون فنوگراف نام داشت و از صفحه‌ای استوانه‌ای برای ضبط و پخش صدا استفاده می‌کرد و این برلینر بود که گرامافون را به شکلی که بعدها شهرت یافت اختراع کرد و صفحه دایره‌ای تخت را برای ضبط و پخش صدا ابداع کرد. او همچنین کلمه گرامافون را به‌عنوان علامت تجاری ابداع کرد.

شراره خورشیدی

۱ سپتامبر ۱۸۵۹ میلادی برابر با ۱۱ شهریور ۱۲۳۸ خورشیدی، اخترشناس انگلیسی ریچارد سی. کارینگتون برای اولین‌بار شراره خورشیدی را رصد کرد. او در سال ۱۸۶۰ شرح خود را از وضعیت منحصربه‌فردی که در خورشید دیده می‌شود در گزارش‌های ماهانه انجمن سلطنتی نجوم اعلام کرد و نوشت: «در حالی که مشغول رصد … لکه‌های خورشیدی بود… که دو تکه به شدت روشن و سفید بود، نور شعله‌ور شد… به همین دلیل زمان را یادداشت کردم،… و با دیدن این‌که، این طغیان به سرعت در حال افزایش است… عجله کردم تا کسی را به‌عنوان شاهد صدا کنم… و پس از بازگشت در عرض ۶۰ ثانیه، پس از مدت کوتاهی، آخرین اثر طغیات از بین رفته بود و متوجه شدم که این دو تکه نور از فضایی در حدود ۵۶هزارو۳۰۰ کیلومتری عبور کردند. آنچه کارینگتون رصد کرده بود طوفان خورشیدی ۱۸۵۹ بود که از آن باعنوان رویداد کارینگتون هم یاد می‌شود.

نامگذاری ذرات آلفا و بتا

۱ سپتامبر ۱۸۹۸ میلادی برابر با ۱۱ شهریور ۱۲۷۷ خورشیدی، ارنست رادرفورد، دانشمند انگلیسی‌نیوزلندی در مقاله‌ای اصطلاحات آلفا و بتا را برای دو نوع متمایز از تابش ابداع کرد. یکی از تابش‌ها ‌را به‌راحتی جذب می‌شود برای سهولت، پرتو آلفا و دیگری را که تابش نافذتری است پرتو بتا نامید. مقاله او، تابش اورانیوم و رسانش الکتریکی تولیدشده ناشی‌از آن، جداول میزان تابشی را که از لایه‌های متوالی ورقه فلزی (یا فویل آلومینیومی) عبور می‌کند، ارائه می‌دهد. او این ذرات را با استفاده از سرعت نشت بار از یک صفحه روی، به‌دلیل تأثیر یونیزه‌کننده تابش‌های اورانیومی که به آن می‌رسد، اندازه‌گیری کرد، رادرفورد همچنین تابش‌های ساطع‌شده از ترکیبات مختلف اورانیوم را با هم مقایسه کرد.

فرانسیس ویلیام استون

۱ سپتامبر ۱۸۷۷ میلادی برابر با ۱۱ شهریور ۱۲۵۶ خورشیدی، فرانسیس ویلیام استون، شیمی‌دان و فیزیک‌دان انگلیسی که در سال ۱۹۲۲ جایزه نوبل شیمی را برای توسعه طیف‌نگار جرمی دریافت کرد، به‌دنیا آمد. طیف‌نگار جرمی دستگاهی است که اتم‌ها یا قطعات مولکولی با جرم‌های مختلف را جدا و آن جرم‌ها را با دقت قابل‌توجهی اندازه‌گیری می‌کند. سال ۱۹۱۰ او دستیار سر جی. تامسون در کمبریج شد که در حال بررسی پرتوهای دارای بار مثبت ناشی از تخلیه‌های گازی بود. استون طیف‌نگار جرمی خود را که نوع جدیدی از دستگاه پرتو مثبت بود پس از جنگ جهانی اول اختراع کرد و با آن نشان داد که بسیاری از عناصر، مخلوطی از ایزوتوپ‌ها هستند. در‌واقع، او ۲۱۲ مورد از ۲۸۷ هسته طبیعی را کشف کرد. طیف‌نگار جرمی در حال حاضر به‌طور گسترده در زمین‌شناسی، شیمی، زیست‌شناسی و فیزیک هسته‌ای استفاده می‌شود.