روایتی از چالش های هنرمندان صنایع دستی/ هنری که گردن گیر می خواهد

لیجار از نمایشگاه صنایع دستی گزارش می دهد؛

به گزارش خبرنگار خبرگزاری لیجار ـ زهره سعیدی: امروز شنبه چهارمین روزی است که سی و هفتمین نمایشگاه صنایع دستی در سه غرفه نمایشگاه بین المللی تهران به همت وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی برپا است.

هنرمندان از اقصی نقاط کشور دراین نمایشگاه شرکت کرده اند و هر گونه صنایع دستی خود را به معرض نمایش و فروش گذاشته اند. غرفه های رنگارنگ با شکل و شمایل زیبا برای هر شهری به صورتی خاص ایجاد شده که چشم هر بیننده ای را به خود جذب می کند اما دراین گزارش به سراغ هنرمندان این نمایشگاه رفتیم تا از نزدیک روایتگر مهمترین چالش های حوزه صنایع دستی از زبان خودشان باشیم.

مواد اولیه کمیاب تا تعریف نادرست صنایع دستی در کشور

انسیه رجبی همراه خواهرش زهره رجبی از شهرستان تربت جام استان خراسان رضوی با هنر دستبافی فرت بافی در نمایشگاه شرکت کرده وی می گوید که محصولاتشان همه دستبافت به صورت تاروپودی و کاملا سنتی از تولیدات خودشان است وسایلی برای دکوراسیون داخلی مثل رانر شال مبل کوسن لباس مردانه و زنانه با الیاف مختلف مثل پشم و پنبه که نزدیک به چهار سال است دراین زمینه فعالیت می کنند.

رجبی می گوید: این کار چالش های زیادی دارد مدام تحقیق کردیم و با آزمون و خطا پیش رفتیم اما بزرگترین مشکلی که الان دراین عرصه وجود دارد «تأمین مواد اولیه» است چرا که با نخ و رنگی که با نخ و رنگی که کار می کنند خیلی کمیاب است و باید از اقصی نقاط کشور تأمین شوند و همین باعث می شود که قیمت کالا هم بالا برود. نوسان قیمت نخ زیاد است برخی نخ ها وارداتی هستند.

وی درباره دیگر چالش این عرصه می گوید: مردم تصور می کنند صنایع دستی باید قیمت خیلی پایین داشته باشد و بی ارزش است درحالی که یک هنرمند ساعت ها و روز ها وقتش را برای این جریان می گذارد از تأمین مواد اولیه تا دستمزد بافنده و خیاط تولید نهایی و … همه محصول صد درصد طبیعی و تولیدی است قطعا کالا قیمتش ارزان نخواهد بود. متأسفانه جایگاه درستی برای صنایع دستی تعریف نشده و مردم تصورشان غلط است که فیمت صنایع دستی باید ارزان باشد.

پاسکاری میراث و اداره برق برای تأمین برق صنعتی!

یکی از بخش های نمایشگاه به بحث ظروف در متریال های مختلف اختصاص دارد زهره پورجعفری سازنده ظروف سرامیکی از تهران که در یکی از غرفه ها حضور دارد به لیجار می گوید: سه سال است که دراین عرصه به صورت حرهف ای کار میکنم و تمام ظروف سرامیک اعم از ماگ فنجان شکلات خوری قوری و دیگر ظروف پذیرایی را تولید میکنیم و برای نخستین بار است که در نمایشگاه حضور پیدا کردیم.

او نیز بزرگترین چالش این عرصه را تأمین مواد اولیه می داند و میگوید: لعاب کار ها داخلی از معدن های کشور ساخته می شود اما رنگ ها خارجی هستند و قیمت این مواد ماه به ماه تغییر میکند و ما هم به دلیل کمبود بودجه نمیتوانیم مواد زیاد تهیه کنیم و نگه داریم. ضمن اینکه هزینه کارگاه ها هم با این اجاره ها بالا است و حتی برای تأمین برق صنعتی کوره ها نیز دچار مشکل هستیم با وجود اینکه اداره میراث مجوز تأمین برق صنعتی داده اما باز هم اداره برق ما را با چالش روبه رو می کند و این یک معضل بزرگ برایمان شده است. همین الان غرفه ای که به ما دادند برای حدود دوازده متر شانزه و نیم میلیون تومان دریافت کردند که این برای مایی که تک فروشی محدود داریم اصلا به صرفه نبود.

فرش دستبافت ایرانی را چه کسی گردن می گیرد؟

یکی از بخش های جذاب نمایشگاه بخش فرش های رنگی دستباف است برند فرش ترکمن نیز که همیشه معروف بوده و امسال ازاستان گلستان در نمایشگاه حضور پیدا کردند. احسان قربان زاده مدیر فروش و مدیر نمایشگاه های این برند از شهرستان گنبد کاووس در غرفه حضور دارد و به خبرنگار لیجار می گوید: زمینه کاری ما فرش های عشایری و مدرن است در بافت های ترکمن و قشقایی کار می کنیم هم فرش و هم گلیم با رنگ آمیزی های متنوع که الهام گرفته از طبیعت و با رنگ های گیاهی است. از لحاظ بافت و متریال و جنس نیز پشم کرک ابرشیم و دیگر متریال ها در صنعت فرشبافی ترکمن صحرا به کار می رود. بافنده ها اغلب خانم های خانه دار روستایی و شهری هستند که متمرکز کارگاه ندارند و گره می زنند تا گره مشکلات اقتصادی شان کم شود.

وی در این باره می افزاید: الان پرچمدار فرش ایران از هر لحاظ با بالاترین میزان صادرات برای فرش دستباف ترکمن صحرا است. ما فرشی به نام دوروی ابریشم داریم که هر طرفش یک نقش است یعنی یک بافنده از یک سو و بافند دیگر از سوی دیگر گره میزنند این فرش در دنیا به بافت اسرارمعروف است و تنها چهارصد بافند به این صورت داریم که چنین فرش هایی را می بافند.

قربان زاده درباره چالش های این عرصه می گوید: متأسفانه به خاطر کم توجهی مسئولان ما از تمام دنیا برای عرضه فرشمان در عرصه بین الملل عقب افتادیم حتی افغانستان هند پاکستان چین و … نیز در صنعت فرش از ما جلوتر رفته اند و ما جایگاهمان را از دست دادیم چرا که دولت حمایتی از فرش دستباف نمی کند. حتی ما نمی دانیم رییس مرکز ملی فرش و سرپرستمان کیست برای کدام ارگان هستیم؟ مثل بچه ای شدیم که هیچکس او را گردن نمی گیرد! نه وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و نه وزارت صنعت و معدن به ما توجهی نمی کنند درحال حاضر گلیم زیرگروه وزارت میراث و فرش دستبافت زیرنظر وزارت صنعت و معدن است ولی در هر حال هیچ کدام حمایتی نمی کنند تااین صنعت در دنیا دیده شود. چرا که ما قابلیت این را داریم که در نمایشگاه های بزرگ دنیا حضور پیدا کنیم تا کی خودمان هزینه کنیم و دولت حمایتی نکند!

وی دراین باره می گوید: کمترین کار این است که از قشر هنرمند برای حضور در نمایشگاه های بین المللی حمایت شود. در همین نمایشگاه نگاه کنید دیگر بزرگان فرش ایران حضور ندارند کجایند عظیم زاده ها؟ یکی از افراد فعال این حوزه شش غرفه را دراین نمایشگاه در اختیار دارد و جور بی تدبیری خیلی ها را می کشد و متأسفانه همین ها باعث شده که بیشترین پتانسیل ما تبدیل به ضعیف ترین بخش شود از مظلومیت صنایع دستی همین بس که بگویم یک بیلبرد در سطح شهر برای این نمایشگاه گذاشته نشده است!

در یکی از بخش های رنگارنگ استان ها به غرفه های زنجیره ای آذربایجان شرقی برمی خوریم که هم ساز و هم صنایع دستی در آن می بینیم. الناز نشاطی مسئول یکی از این غرفه ها که در آن کمانچه ایرانی نیز گذاشته شده است به خبرنگار لیجار می گوید: ما دراین نمایشگاه با کمانچه ایرانی و ظروف خراطی حضور پیدا کرده ایم من خودم ده سال و همسرم بابک کیهان سی سال است که دراین عرصه کار میکنیم. خیلی از هنرمندان این عرصه در شهر های مختلف اصلا شناخته نمی شوند کسی سراغشان هم نمی آید و درآمدی هم ندارند این نمایشگاه قدری دراین زمینه اثرگذار است اما نه کاملا چرا که خیلی ها وسع مالی نداشتند که در آن شرکت کنند.

وی دراین باره می گوید: بازاریابی در عرصه صنایع دستی هم ضعیف است و حمایتی هم صورت نمی گیرد تا هنرمند شانس فروش آثارش را داشته باشد. ما حتی بیمه صنایع دستی هم نشدیم و همسرم تنها از سوی خانه موسیقی بیمه شده است.