مسترد دادخواست یعنی چی

وقتی از «مسترد دادخواست» حرف می زنیم، یعنی خواهان یا همون کسی که پرونده رو تو دادگاه شروع کرده، تصمیم گرفته از شکایتش منصرف بشه و درخواستش رو پس بگیره. این کار ممکنه به دلایل مختلفی اتفاق بیفته، مثلاً دو طرف با هم کنار اومدن یا خواهان فهمیده که پرونده اش اون قدر قوی نیست که بتونه پیروز بشه.

تو دنیای امروز که خیلی از کارها پیچیده شده، مسائل حقوقی هم از این قاعده مستثنی نیستن. ممکنه یه روزی خودمون یا اطرافیانمون درگیر یه پرونده حقوقی بشیم و لازم باشه از اصطلاحات و مفاهیم دادگاه سر دربیاریم. یکی از این مفاهیم که شاید کمتر به گوشمون خورده باشه ولی خیلی مهمه، همین «استرداد دادخواست» و «استرداد دعوا» است. شاید فکر کنید هر دوشون یه معنی دارن، اما واقعاً اینطور نیست و تفاوت های مهمی بینشون هست که دونستنشون می تونه حسابی کارساز باشه و جلوی اشتباهات بزرگ رو بگیره.

تصور کنید پرونده ای رو شروع کردید، کلی هزینه و وقت گذاشتید، اما تو میانه راه پشیمون میشید یا شرایط تغییر می کنه. اون وقته که نیاز دارید بدونید چطور باید پرونده تون رو مدیریت کنید. آیا میشه دادخواست رو پس گرفت؟ چه عواقبی داره؟ آیا میشه دوباره همون دعوا رو مطرح کرد؟ همه این ها سوالاتیه که تو این مقاله قراره به زبان خودمون، ساده و کاربردی، جواب بدیم. پس اگه دنبال یه راهنمای کامل و بی دردسر در مورد استرداد دادخواست و دعوا هستید، جای درستی اومدید. بیاید با هم قدم به قدم، این مفهوم حقوقی رو بررسی کنیم.

مفهوم «استرداد» تو ادبیات حقوقی: یه نگاه کلی

اول از همه، بیاید ببینیم اصلا «استرداد» تو حقوق یعنی چی. کلمه استرداد یه جورایی یعنی «پس دادن»، «برگردوندن» یا «منصرف شدن از چیزی که داده شده». این کلمه تو بخش های مختلف حقوقی کاربرد داره و معنی اش با توجه به اون حوزه کمی فرق می کنه. مثلا:

• استرداد مال: ممکنه شما یه چیزی رو به کسی داده باشید و حالا به هر دلیلی بخواید اون مال رو پس بگیرید. مثلاً یه امانتی یا مالی که به اشتباه به کسی پرداخت شده.
• استرداد سند: فرض کنید یه سند رو به کسی سپردید و حالا قصد دارید اون رو دوباره دریافت کنید.
• استرداد مجرم: این یکی بیشتر تو حوزه بین الملل کاربرد داره، یعنی یه کشور مجرمی رو که تو کشور دیگه جرمی انجام داده، به اون کشور پس بده.

پس، می بینید که استرداد یه معنی کلی داره، اما وقتی میاد تو موضوع دادخواست و دعوا، یه رنگ و بوی خاص خودش رو می گیره. تو این مقاله، تمرکز اصلی ما روی استرداد دادخواست و استرداد دعواست که دقیقا به معنی پس گرفتن شکایت یا دعوایی هست که تو دادگاه مطرح شده.

دادخواست چی هست اصلا؟ نقطه شروع هر دعوای حقوقی

قبل از اینکه بریم سراغ اینکه مسترد دادخواست یعنی چی، بهتره یه مرور کوچیک روی خود «دادخواست» داشته باشیم. چون تا ندونیم دادخواست چیه، استردادش هم برامون نامفهوم می مونه. تو سیستم حقوقی ما، اگه بخواید یه دعوای حقوقی رو تو دادگاه مطرح کنید، اولین قدمتون تنظیم و تقدیم یه دادخواست هست. دادخواست در واقع یه جور نامه رسمی به دادگاهه که توش خواسته شما به وضوح بیان شده.

مثل این می مونه که شما می خواید یه حرف مهم رو به یه مرجع رسمی بزنید؛ نمی تونید همین طوری شفاهی بگید. باید بنویسید، امضا کنید، مدارکتون رو هم بهش بچسبونید و بدید دستشون تا رسمی بشه. تو دنیای حقوقی، این کار با «دادخواست» انجام میشه.

• مبنای قانونی: قانون آیین دادرسی مدنی، تو ماده ۲ و ۴۸، به صراحت میگه که هیچ دادگاهی نمی تونه به دعوایی رسیدگی کنه، مگر اینکه ذی نفع (یعنی کسی که حقش پایمال شده) یا وکیلش، رسیدگی به دعوا رو به صورت کتبی و از طریق دادخواست درخواست کرده باشن. یعنی تا دادخواست نباشه، هیچ چیزی شروع نمیشه.
• دادخواست و شکوائیه: یه نکته مهم اینجاست که دادخواست فقط برای دعاوی حقوقیه. اگه یه جرم اتفاق افتاده باشه و بخواید شکایت کنید، باید «شکوائیه» تنظیم کنید که مربوط به دعاوی کیفریه. پس دادخواست و شکوائیه دو تا چیز کاملاً متفاوتن، با مسیرهای قانونی جداگونه.

خلاصه که دادخواست، کلید شروع هر پرونده حقوقیه. حالا که فهمیدیم دادخواست چیه، بریم سراغ اصل مطلب که «مسترد دادخواست یعنی چی»؟

مسترد دادخواست یعنی چی؟ دقیق و بدون ابهام

حالا رسیدیم به اصل ماجرا! «مسترد دادخواست» یعنی شما به عنوان خواهان (کسی که دادخواست رو تنظیم و به دادگاه داده)، قبل از اینکه دادگاه وارد مرحله جدی رسیدگی به ماهیت دعوا بشه، تصمیم می گیرید دادخواستتون رو پس بگیرید. این کار یه سری قواعد و زمان بندی خاص داره که اگه رعایت نشه، دیگه نمی تونید دادخواست رو پس بگیرید و باید سراغ «استرداد دعوا» برید که داستانش فرق داره.

فرض کنید یه دادخواست تنظیم کردید، فرستادید دفتر خدمات قضایی، پرونده رفته تو دادگاه و حتی یه تاریخ برای جلسه اول تعیین شده، ولی هنوز جلسه برگزار نشده. تو این مرحله، یعنی هنوز قبل از اینکه جلسه اول دادگاه شروع بشه و شما یا وکیلتون تو اون جلسه حرفی از ماهیت دعوا بزنید، می تونید دادخواستتون رو پس بگیرید. این دقیقا همون «استرداد دادخواست» هست.

مستند قانونی: ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی (بند الف)

اگه بخوایم علمی تر و قانونی تر بگیم، باید بریم سراغ ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی. بند الف این ماده به صراحت میگه: «خواهان می تواند تا اولین جلسه دادرسی، دادخواست خود را مسترد کند. در این صورت، دادگاه قرار ابطال دادخواست را صادر می کند.»

اثر اصلی استرداد دادخواست: قرار ابطال دادخواست

وقتی شما دادخواستتون رو مسترد می کنید و دادگاه این رو قبول می کنه، یه «قرار ابطال دادخواست» صادر میشه. این قرار به این معنیه که انگار اصلا شما از اول دادخواستی ندادید! پرونده متوقف میشه و دادگاه دیگه کاری به رسیدگی ماهیتی به اون دعوا نداره.

نکته طلایی: امکان طرح مجدد دعوا

مهم ترین و جذاب ترین بخش استرداد دادخواست اینجاست: چون قرار ابطال دادخواست صادر شده، این قرار «اعتبار امر مختومه» نداره. یعنی چی؟ یعنی شما بعد از اینکه دادخواستتون رو پس گرفتید، هر وقت خواستید (به شرط اینکه مهلت قانونی طرح دعوا از بین نرفته باشه)، می تونید با همون موضوع، همون خواسته و علیه همون شخص، دوباره دادخواست بدید و شکایت کنید! دستتون برای شروع دوباره بازه.

چرا خواهان ها دادخواستشون رو پس می گیرن؟

دلایل مختلفی برای این کار وجود داره:

• مصالحه و سازش: شاید قبل از جلسه دادگاه، دو طرف با هم به توافق رسیدن و مشکل رو خارج از دادگاه حل کردن.
• ناقص بودن مدارک: شاید خواهان فهمیده که مدارک لازم رو کامل نداره و اگه با همین مدارک جلو بره، پرونده اش رد میشه. پس دادخواست رو پس میگیره تا مدارک رو جمع آوری کنه و دوباره با دست پر بیاد.
• پشیمانی یا تغییر نظر: گاهی هم پیش میاد که خواهان به هر دلیلی، از طرح دعوا پشیمون میشه یا نظرش عوض میشه.
• اشکالات شکلی دادخواست: ممکنه دادخواست اشکالات شکلی داشته باشه که دادگاه بعداً اخطار بده. خواهان ترجیح میده خودش پس بگیره و با رفع اشکال دوباره اقدام کنه.

پس، استرداد دادخواست یه ابزار قدرتمنده که خواهان می تونه برای مدیریت بهتر پرونده اش ازش استفاده کنه، بدون اینکه فرصت های بعدی رو از دست بده.

استرداد دعوا چیست؟ با استرداد دادخواست چه فرقی داره؟

حالا که حسابی با «استرداد دادخواست» رفیق شدید، وقتشه که بریم سراغ «استرداد دعوا» و ببینیم این دو تا مفهوم که همیشه قاطی میشن، واقعاً چه تفاوت های اساسی دارن. فرق اصلیشون تو زمان و اثریه که ایجاد می کنن.

استرداد دعوا، یعنی شما دیگه تو اون مرحله «استرداد دادخواست» نیستید. یعنی از اولین جلسه دادگاه گذشته و پرونده وارد مراحل جدی تر رسیدگی شده. شاید جلسه اول برگزار شده باشه و مذاکراتی هم انجام شده باشه، یا حتی دادرسی به مراحل پایانی رسیده و دیگه تو آستانه صدور رأی هستید. تو این شرایط، اگه خواهان بخواد از ادامه پیگیری پرونده منصرف بشه، دیگه نمی تونه دادخواستش رو پس بگیره، بلکه باید «دعوا» رو مسترد کنه.

مستند قانونی: ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی (بندهای ب و ج)

برای استرداد دعوا، بازم باید بریم سراغ ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، اما این بار بندهای «ب» و «ج» اون رو نگاه می کنیم:

• بند ب: «خواهان می تواند تا زمانی که دادرسی تمام نشده است، دعوای خود را استرداد کند. در این صورت قرار رد دعوا صادر می شود.»
• بند ج: «در صورتی که پس از ختم مذاکرات اصحاب دعوا، خواهان دعوای خود را استرداد کند یا دعوا به هر دلیل دیگری قابل رسیدگی نباشد، قرار سقوط دعوا صادر خواهد شد.»

آثار اصلی استرداد دعوا: قرار رد دعوا یا قرار سقوط دعوا

بر خلاف استرداد دادخواست که فقط یه نوع قرار (ابطال دادخواست) داشت، استرداد دعوا می تونه دو نوع قرار مختلف به دنبال داشته باشه: «قرار رد دعوا» یا «قرار سقوط دعوا». اینکه کدوم یکی صادر بشه، بستگی به این داره که تو چه مرحله ای از دادرسی هستیم و آیا خوانده هم با استرداد دعوا موافقه یا نه.

• قرار رد دعوا: این قرار معمولاً وقتی صادر میشه که استرداد دعوا قبل از «ختم مذاکرات اصحاب دعوا» انجام بشه (طبق بند ب ماده ۱۰۷). اثر این قرار مثل قرار ابطال دادخواست نیست که انگار از اول شکایتی نشده، اما هنوز هم اعتبار امر مختومه نداره. یعنی بازم خواهان می تونه همون دعوا رو دوباره مطرح کنه.
• قرار سقوط دعوا: این یکی داستانش فرق داره! اگه خواهان بعد از «ختم مذاکرات اصحاب دعوا» و قبل از صدور رأی، دعواش رو مسترد کنه، دادگاه «قرار سقوط دعوا» صادر می کنه. مهم ترین ویژگی این قرار اینه که «اعتبار امر مختومه» داره. یعنی خواهان دیگه نمی تونه همون دعوا رو با همون موضوع و بین همون طرفین، دوباره مطرح کنه. انگار پرونده یک بار برای همیشه تموم شده و راه برگشتی نداره. مگر اینکه خوانده به استرداد دعوا راضی نباشه و خواهان کلا از دعوا صرف نظر کنه که باز هم منجر به سقوط دعوا میشه.

پس، اگه تو مراحل اولیه پرونده تون هستید، می تونید با «استرداد دادخواست» یه فرصت دوباره برای خودتون بخرید. اما اگه دادرسی حسابی پیش رفته، دیگه باید حواستون به «استرداد دعوا» و عواقبش باشه، مخصوصاً اگه منجر به «سقوط دعوا» بشه.

مقایسه دقیق: تفاوت های کلیدی استرداد دادخواست و استرداد دعوا

حالا که هم استرداد دادخواست رو شناختیم و هم استرداد دعوا رو، وقتشه که یه مقایسه دقیق و جدول وار داشته باشیم تا این دو تا مفهوم کاملاً برامون روشن بشه و دیگه هیچ وقت قاطی شون نکنیم. این جدول تمام تفاوت های مهم رو تو یه نگاه بهتون نشون میده:

معیار	استرداد دادخواست	استرداد دعوا
زمان انجام	تا قبل از اولین جلسه دادرسی و قبل از هرگونه اظهار ماهوی (ماده ۱۰۷ الف)	بعد از اولین جلسه دادرسی و در طول دادرسی (قبل از ختم مذاکرات) یا بعد از ختم مذاکرات و قبل از صدور رأی (ماده ۱۰۷ ب و ج)
نیاز به موافقت خوانده	خیر، خواهان به تنهایی می تواند اقدام کند.	بستگی دارد. در برخی موارد (بعد از ختم مذاکرات و قبل از صدور رأی)، نیاز به موافقت خوانده دارد.
عنوان قرار صادره	قرار ابطال دادخواست	قرار رد دعوا (اگر قبل از ختم مذاکرات باشد) یا قرار سقوط دعوا (اگر بعد از ختم مذاکرات باشد و خوانده راضی نباشد یا خواهان کاملاً صرف نظر کند)
امکان طرح مجدد دعوا	بله، دعوا قابلیت طرح مجدد دارد (اعتبار امر مختومه ندارد).	بستگی به نوع قرار دارد: قرار رد دعوا: بله، امکان طرح مجدد وجود دارد. قرار سقوط دعوا: خیر، امکان طرح مجدد وجود ندارد (اعتبار امر مختومه دارد).
اثر حقوقی	دادخواست کان لم یکن (بی اثر) تلقی می شود؛ انگار اصلا دادخواستی مطرح نشده.	پرونده دعوا مختومه می شود؛ بسته به نوع قرار، با یا بدون امکان طرح مجدد.

همونطور که تو جدول می بینید، زمان بندی حرف اول رو میزنه. اگه خیلی زود اقدام کنید، راحت تر و با انعطاف بیشتری می تونید دادخواست رو پس بگیرید. اما هر چی پرونده جلوتر بره و چرخ دادرسی بیشتر بچرخه، کار پیچیده تر میشه و ممکنه راه برگشتی نداشته باشید. بنابراین، آگاهی از این تفاوت ها واقعاً حیاتیه.

مهلت و شرایط استرداد دادخواست توسط خواهان

استرداد دادخواست، همونطور که گفتیم، مثل یه میانبر برای خواهان می مونه که بتونه قبل از اینکه پرونده وارد پیچ و خم های اصلی دادرسی بشه، مسیرش رو تغییر بده. اما این میانبر هم قواعد خاص خودش رو داره که مهم ترینش «مهلت» و «شرایط» انجام این کاره. اگه این ها رو ندونید، ممکنه فرصت طلایی رو از دست بدید و مجبور بشید از استرداد دعوا استفاده کنید که عواقب متفاوتی داره.

مهلت استرداد دادخواست: تا چه زمانی فرصت دارید؟

بر اساس بند الف ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، شما به عنوان خواهان می تونید «تا اولین جلسه دادرسی» دادخواست خودتون رو پس بگیرید. حالا این یعنی چی؟

• قبل از شروع اولین جلسه: بهترین و امن ترین زمان، قبل از اینکه اصلا جلسه اول دادگاه تشکیل بشه، هست. یعنی شما می تونید از همون لحظه ای که دادخواست رو به دادگاه تقدیم کردید، تا دقیقه ای قبل از شروع رسمی جلسه اول، برای استرداد اقدام کنید.
• قبل از هرگونه اظهار ماهوی: حتی اگه جلسه اول هم تشکیل شد، شما تا زمانی که خودتون یا وکیلتون وارد بحث های اصلی و ماهیت دعوا نشدید و حرفی تو دادگاه نزدید، می تونید دادخواست رو مسترد کنید. به عبارتی، اولین حرفتون تو اون جلسه باید اعلام استرداد دادخواست باشه. اگه وارد دفاع از ماهیت دعوا بشید، دیگه از این مرحله عبور کردید.

اگه به هر دلیلی دادگاه تشکیل نشد یا ابلاغ درست انجام نگرفت، مهلت استرداد دادخواست همچنان باقیه. یعنی تاریخ برگزاری جلسه ملاک نیست، بلکه زمانی که شما حق اظهار نظر ماهوی پیدا می کنید، ملاکه.

شرایط استرداد دادخواست: چطور باید اقدام کنید؟

برای اینکه استرداد دادخواستتون قبول بشه، علاوه بر رعایت مهلت، باید یه سری شرایط رو هم داشته باشید:

1. اراده صریح خواهان یا وکیل: باید کاملاً واضح و مشخص اعلام کنید که قصد استرداد دادخواست رو دارید. این اراده می تونه به صورت کتبی (با ارائه یه لایحه به دادگاه) یا شفاهی (تو همون جلسه اول دادگاه) باشه. معمولاً ارائه لایحه کتبی به دفاتر خدمات قضایی، مطمئن تر و مستندتره.
2. عدم ورود به ماهیت دعوا: همونطور که گفتیم، تو جلسه اول دادرسی، نباید وارد دفاع از اصل دعوا و ماهیتش بشید. اولین قدم شما باید اعلام استرداد باشه. اگه خوانده دفاع کنه، مشکلی نیست، اما شما به عنوان خواهان باید از دفاع ماهوی خودداری کنید.

پس با رعایت این مهلت و شرایط، می تونید به راحتی و بدون نیاز به موافقت خوانده، دادخواستتون رو پس بگیرید و اگه لازم شد، بعداً دوباره اقدام کنید.

مهلت و شرایط استرداد دعوا

استرداد دعوا، همونطور که قبلا هم اشاره شد، دیگه داستانش با استرداد دادخواست فرق داره. اگه از مهلت استرداد دادخواست (یعنی قبل از اولین جلسه دادرسی و اولین اظهار ماهوی) گذشتید، حالا دیگه وارد فاز «استرداد دعوا» میشید. اینجا هم قواعد و مهلت های خاصی وجود داره که باید با دقت بهشون توجه کرد، چون می تونه عواقب متفاوتی داشته باشه.

الف) استرداد دعوا قبل از ختم مذاکرات (ماده ۱۰۷ بند ب)

اینجا مرحله ای هست که شما در طول دادرسی قرار دارید، یعنی اولین جلسه دادگاه برگزار شده و پرونده در حال رسیدگیه، اما هنوز به مرحله ای نرسیده که دادگاه مذاکرات دو طرف رو تمام شده اعلام کنه. «ختم مذاکرات اصحاب دعوا» یعنی دادگاه تمام حرف ها، دفاعیات، مدارک و استدلال های دو طرف رو شنیده و دیگه حرف تازه ای برای گفتن نمونده. قبل از این مرحله، اگه خواهان تصمیم بگیره دعواش رو پس بگیره:

• اثر: دادگاه «قرار رد دعوا» صادر می کنه.
• امکان طرح مجدد: خوبیش اینه که قرار رد دعوا هم مثل قرار ابطال دادخواست، «اعتبار امر مختومه» نداره. یعنی شما بازم می تونید همون دعوا رو مجدداً مطرح کنید. پس این یه فرصت دوباره برای خواهان به حساب میاد، اما دیگه نه به سادگی استرداد دادخواست.

ب) استرداد دعوا پس از ختم مذاکرات و قبل از صدور رأی (ماده ۱۰۷ بند ج)

اینجا دیگه پرونده به جاهای حساسش رسیده! دادگاه همه حرف ها رو شنیده، تحقیقاتش رو کرده و فقط مونده که رأی صادر کنه. تو این مرحله، استرداد دعوا کمی پیچیده تر میشه و دو حالت داره:

1. با موافقت خوانده: اگه خواهان تو این مرحله بخواد دعواش رو پس بگیره و خوانده هم با این کار موافقت کنه، باز هم دادگاه «قرار رد دعوا» صادر می کنه. تو این حالت، چون قرار رد دعوا صادر شده، خواهان بازم می تونه همون دعوا رو مجدداً مطرح کنه.
2. بدون موافقت خوانده و با صرف نظر کامل خواهان: اما اگه خواهان تو این مرحله بخواد دعواش رو پس بگیره و خوانده با این کار موافق نباشه، یا حتی اگه خوانده موافق باشه ولی خواهان صراحتاً اعلام کنه که کلاً از دعوا صرف نظر کرده، دادگاه «قرار سقوط دعوا» صادر می کنه.

نکته مهم: «قرار سقوط دعوا» اعتبار امر مختومه داره! یعنی اگه این قرار صادر بشه، خواهان دیگه هیچ وقت نمی تونه همون دعوا رو با همون موضوع و بین همون طرفین، دوباره تو دادگاه مطرح کنه. پرونده برای همیشه بسته میشه و راه برگشتی نیست.

پس، اگه کارتون به استرداد دعوا کشید، حواستون باشه تو کدوم مرحله از دادرسی هستید و آیا خوانده با استرداد شما موافقت می کنه یا نه. چون این دو تا عامل، سرنوشت پرونده رو کاملاً تغییر میده.

استرداد در مراحل مختلف دادرسی: از بدوی تا فرجام

پرونده های حقوقی فقط تو یه مرحله تموم نمیشن. ممکنه یه پرونده از دادگاه بدوی شروع بشه، بره تجدیدنظر، بعد فرجام خواهی و تازه تو این بین، یه سری دعواهای جانبی هم (مثل جلب ثالث یا ورود ثالث) بهش اضافه بشه. خبر خوب اینه که امکان استرداد دادخواست یا دعوا تقریباً تو همه این مراحل وجود داره، اما هر مرحله قواعد و شرایط خاص خودش رو داره.

۱. استرداد دادخواست/دعوا تو مرحله بدوی (اولین دادگاه)

این همون چیزیه که تا الان مفصل در موردش حرف زدیم. یعنی:

• استرداد دادخواست: تا قبل از اولین جلسه دادرسی و قبل از اولین اظهار ماهوی. نتیجه اش: قرار ابطال دادخواست (با قابلیت طرح مجدد).
• استرداد دعوا: بعد از اولین جلسه و در طول دادرسی. نتیجه اش: قرار رد دعوا (اگه قبل از ختم مذاکرات یا با موافقت خوانده باشه) یا قرار سقوط دعوا (اگه بعد از ختم مذاکرات بدون موافقت خوانده یا با صرف نظر کامل باشه).

۲. استرداد دادخواست تجدیدنظر (ماده ۳۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی)

اگه رأی دادگاه بدوی به نفع شما نبوده و شما درخواست تجدیدنظر دادید، ممکنه تو این مرحله هم بخواید دادخواست تجدیدنظرتون رو پس بگیرید. قانون این امکان رو داده. ماده ۳۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی میگه اگه هر کدوم از طرفین دادخواست تجدیدنظرشون رو پس بگیرن، دادگاه تجدیدنظر «قرار ابطال دادخواست تجدیدنظر» رو صادر می کنه. این یعنی چی؟

• اثر: رأی دادگاه بدوی که قبلاً صادر شده، قطعی میشه و شما دیگه نمی تونید از رأی دادگاه بدوی اعتراض کنید. اما خود دادخواست تجدیدنظر شما ابطال شده و اعتبار امر مختومه نداره.
• نکته: اگه هر دو طرف درخواست تجدیدنظر داده باشن و فقط یکی استرداد کنه، درخواست تجدیدنظر طرف دیگه همچنان به قوت خود باقیه.

۳. استرداد دادخواست فرجامی (ماده ۴۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی)

مرحله فرجام خواهی دیگه تو دیوان عالی کشوره و خیلی تخصصی تره. اینجا دیگه بحث بر سر ماهیت دعوا نیست، بلکه دیوان عالی بررسی می کنه که آیا دادگاه های قبلی (بدوی و تجدیدنظر) قوانین رو درست اجرا کردن یا نه. تو این مرحله هم امکان استرداد دادخواست فرجامی وجود داره. ماده ۴۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی میگه اگه فرجام خواه (کسی که درخواست فرجام داده) دادخواستش رو پس بگیره یا دادخواستش رد بشه، «حق درخواست فرجام تبعی» ازش گرفته میشه و اگه قبلاً چنین درخواستی داده باشه، بی اثر میشه.

استرداد دادخواست فرجامی باعث میشه که رأی دادگاه تجدیدنظر قطعی و لازم الاجرا بشه.

۴. استرداد دادخواست تو دعاوی طاری (فرعی)

دعاوی طاری، پرونده هایی هستن که در حین رسیدگی به پرونده اصلی مطرح میشن، مثل جلب ثالث (اگه بخواید یه نفر سوم رو وارد پرونده کنید)، ورود ثالث (اگه یه نفر سوم خودش بخواد وارد پرونده بشه) یا دعوای تقابل (اگه خوانده هم علیه خواهان، دعوایی داشته باشه). استرداد دادخواست تو این دعاوی هم همون قواعد کلی استرداد دادخواست (تا اولین جلسه دادرسی) رو داره و اگه رعایت بشه، دادگاه «قرار ابطال دادخواست» صادر می کنه و قابلیت طرح مجدد هم داره.

پس تو هر مرحله ای که هستید، می تونید از این حق قانونی استفاده کنید، فقط باید حواستون به مهلت ها و عواقب هر کدوم باشه.

آثار و پیامدهای حقوقی استرداد (مالی و غیرمالی)

استرداد دادخواست یا دعوا فقط یه تصمیم ساده نیست؛ یه تصمیم حقوقیه که مثل هر تصمیم حقوقی دیگه ای، یه سری پیامدها و اثرات داره. این پیامدها می تونه هم مالی باشه و هم غیرمالی، و دونستن شون واقعاً بهتون کمک می کنه که با چشم باز تصمیم بگیرید و از پشیمونی های بعدی جلوگیری کنید.

۱. مسئولیت پرداخت هزینه های دادرسی

یکی از مهم ترین سوالاتی که پیش میاد اینه که تکلیف هزینه های دادرسی چی میشه؟

• در صورت استرداد دادخواست (قرار ابطال): اگه شما دادخواست رو مسترد کنید و قرار ابطال صادر بشه، معمولاً هزینه های دادرسی به شما برگردونده نمیشه و این هزینه ها به عهده خود خواهان باقی می مونه. یعنی پولی که برای تمبر و ثبت دادخواست دادید، سوخت میشه.
• در صورت استرداد دعوا (قرار رد یا سقوط): تو این موارد هم معمولاً هزینه های دادرسی به خواهان برگردونده نمیشه. مسئولیت پرداخت این هزینه ها، مثل قبل، بر عهده خواهان خواهد بود.

پس، از نظر مالی، استرداد همیشه به نفع خواهان نیست و معمولاً هزینه هایی که تا اون لحظه پرداخت شده، دیگه قابل استرداد نیست.

۲. تأثیر بر سابقه قضایی پرونده

آیا استرداد باعث میشه پرونده کلاً از بین بره و هیچ سابقه ای نمونه؟ نه کاملاً:

• استرداد دادخواست (ابطال): اگه قرار ابطال دادخواست صادر بشه، پرونده از نظر ماهیتی رسیدگی نشده. درسته که سوابق اون تو سیستم دادگستری باقی می مونه، اما به عنوان یه پرونده مختومه با رأی ماهوی به حساب نمیاد و به ضرر خواهان ثبت نمیشه.
• استرداد دعوا (رد یا سقوط): در این حالت هم پرونده تو سیستم سابقه پیدا می کنه. اگه قرار رد دعوا صادر بشه، نشون میده که خواهان از دعوا منصرف شده. اما اگه قرار سقوط دعوا صادر بشه، این دیگه یه مهر قطعی رو پرونده میزنه و نشون میده که خواهان برای همیشه حق طرح اون دعوا رو از دست داده.

۳. امکان درخواست خسارت از سوی خوانده

این یکی خیلی مهمه! اگه استرداد دعوا در مرحله ای اتفاق بیفته که خوانده برای دفاع از خودش هزینه های زیادی (مثلاً هزینه وکیل، رفت و آمد، جمع آوری مدارک و …) کرده باشه و استرداد دعوا هم بدون دلیل موجه و فقط برای اذیت و آزار باشه، خوانده می تونه ادعای «خسارت دادرسی» رو مطرح کنه. البته اثبات این موضوع همیشه ساده نیست و باید ثابت بشه که خواهان با سوءنیت اقدام کرده و خوانده هم متحمل ضرر و زیان شده.

۴. آیا خوانده می تونه پس از استرداد، رأی به نفع خودش بگیره؟

اگه خواهان دادخواست یا دعوا رو مسترد کنه، دادگاه دیگه وارد ماهیت دعوا نمیشه که بخواد به نفع خوانده رأی بده. دادگاه صرفاً قرار ابطال، رد یا سقوط دعوا رو صادر می کنه که این قرارها هم، به جز قرار سقوط دعوا، به معنای تأیید حقانیت خوانده نیستن. هدف اصلی این قرارها، پایان دادن به فرآیند دادرسی بر اساس درخواست خواهان هست.

پس، قبل از اینکه تصمیم به استرداد بگیرید، خوب به تمام این پیامدها فکر کنید و ببینید آیا این تصمیم واقعاً به نفع شماست یا نه.

توصیه ها و نکات کاربردی پیش از اقدام به استرداد

تا اینجا حسابی با مفهوم استرداد دادخواست و دعوا، تفاوت هاشون، مهلت ها و آثارشون آشنا شدید. اما دونستن تئوری یه چیزه و عمل کردن تو دنیای واقعی دادگاه ها یه چیز دیگه. برای اینکه خدای نکرده دچار مشکل نشید و بهترین تصمیم رو بگیرید، چند تا توصیه و نکته کاربردی وجود داره که حتماً باید بهشون توجه کنید:

۱. مشاوره با وکیل متخصص: کلید موفقیت شما

شاید مهم ترین و طلایی ترین توصیه همینه: بدون مشورت با یه وکیل متخصص و باتجربه، هرگز و هرگز اقدام به استرداد دادخواست یا دعوا نکنید! وکیل شما با تمام جزئیات قانونی، روند پرونده تون و عواقب احتمالی تصمیم تون آشناست. اون می تونه:

• بهترین زمان رو برای استرداد بهتون بگه.
• مشخص کنه که تو پرونده شما، استرداد دادخواست مناسبه یا استرداد دعوا.
• عواقب مالی و حقوقی تصمیم تون رو شفاف براتون توضیح بده.
• کمکتون کنه لایحه استرداد رو درست و قانونی تنظیم کنید.
• حتی ممکنه راهکارهای بهتری رو بهتون پیشنهاد بده که اصلا به فکرتون نرسیده باشه.

تصمیم گیری تو مسائل حقوقی، بدون تخصص، مثل رانندگی بدون گواهینامه است. ممکنه هزینه های جبران ناپذیری براتون داشته باشه.

۲. بررسی دقیق تمامی جوانب پرونده

قبل از هر اقدامی، با وکیلتون تمام جوانب پرونده رو دوباره مرور کنید. چرا می خواید استرداد کنید؟ آیا مشکل حل شده؟ آیا مدارک رو کامل کردید؟ آیا شرایط طوری تغییر کرده که دیگه نیازی به ادامه دعوا نیست؟ به تمام پیامدها فکر کنید. آیا ممکنه با استرداد، فرصت های دیگه ای رو از دست بدید؟

۳. درک معنی خواهان دعوی خود را مسترد نموده در ابلاغیه ها

اگه یه ابلاغیه با این متن به دستتون رسید، دیگه می دونید که خواهان پرونده رو پس گرفته. حالا با توجه به چیزی که تو این مقاله خوندید، باید ببینید که آیا این استرداد، از نوع «ابطال دادخواست» بوده یا «رد دعوا» یا «سقوط دعوا». اگه ابلاغیه جزئیات رو مشخص نکرده بود، حتماً از طریق سامانه ثنا یا مراجعه به دادگاه، از نوع قرار صادره مطلع بشید. این نکته تو تصمیم گیری های بعدی شما (مثل طرح مجدد دعوا یا پیگیری خسارت) خیلی مهمه.

۴. هوشیاری در برابر تصورات غلط

گاهی اوقات تو بحث های عامیانه، یه سری تصورات غلط در مورد استرداد وجود داره:

• تصور غلط ۱: «استرداد یعنی باطل شدن کامل پرونده و هیچ سابقه ای نمی مونه.» واقعیت: سوابق پرونده همیشه تو سیستم دادگستری باقی می مونه.
• تصور غلط ۲: «بعد از استرداد، دیگه هیچ وقت نمیشه شکایت کرد.» واقعیت: این فقط در مورد «قرار سقوط دعوا» در مرحله خاصی صادقه. در بیشتر موارد استرداد دادخواست و حتی رد دعوا، امکان طرح مجدد وجود داره.

پس، به اطلاعات شنیده شده و غیررسمی اعتماد نکنید و همیشه از وکیلتون کمک بگیرید.

با رعایت این توصیه ها، می تونید مطمئن باشید که تو مسیر درستی قدم برمی دارید و از حق و حقوق خودتون به بهترین شکل دفاع می کنید.

نمونه لایحه استرداد دادخواست: چطور بنویسیم؟

یکی از راه های عملی برای استرداد دادخواست، تنظیم و تقدیم لایحه کتبیه. این لایحه باید رسمی، واضح و مستدل باشه تا دادگاه به راحتی باهاش موافقت کنه. تو اینجا یه نمونه ساده از لایحه استرداد دادخواست رو براتون میارم که البته همیشه پیشنهاد میشه تنظیم نهایی اون رو به وکیل بسپارید.

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی/حقوقی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی]، خواهان پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، با موضوع [موضوع خواسته، مثلاً: مطالبه وجه یا الزام به تنظیم سند] که در شعبه محترم شما در حال رسیدگی است، به استحضار می رساند:

با توجه به اینکه تاریخ اولین جلسه دادرسی در پرونده فوق الذکر، برای تاریخ [تاریخ اولین جلسه دادرسی] تعیین گردیده است و تاکنون هیچ گونه اظهار ماهوی از سوی اینجانب یا وکیل بنده در خصوص ماهیت دعوا صورت نگرفته است، بدین وسیله و با استناد به بند «الف» ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی که مقرر می دارد: «خواهان می تواند تا اولین جلسه دادرسی، دادخواست خود را مسترد کند. در این صورت، دادگاه قرار ابطال دادخواست را صادر می نماید.»، اراده صریح و قطعی خود را مبنی بر استرداد کامل دادخواست تقدیمی اعلام می دارم.

خواهشمند است دستور فرمایید، مطابق با مقررات قانونی، قرار ابطال دادخواست صادر و ابلاغ لازم صورت پذیرد.

با تشکر و احترام فراوان

نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل خواهان)

امضا

تاریخ

نکات مهم برای این لایحه:

• وضوح اطلاعات: حتماً تمام اطلاعات مربوط به پرونده (کلاسه، موضوع، نام شعبه) رو دقیق بنویسید.
• اشاره به ماده قانونی: استناد به ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی (بند الف) نشون میده که شما با آگاهی کامل اقدام می کنید.
• تأکید بر زمان: حتماً اشاره کنید که هنوز مهلت قانونی (تا اولین جلسه دادرسی و قبل از اولین اظهار ماهوی) باقیه.
• درخواست مشخص: به وضوح درخواست صدور «قرار ابطال دادخواست» رو مطرح کنید.
• تحویل از طریق دفتر خدمات قضایی: این لایحه باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه ارسال بشه.

اگه استرداد دعوا تو مراحل پیشرفته تر باشه، لایحه کمی فرق می کنه و باید به بندهای «ب» یا «ج» ماده ۱۰۷ استناد بشه و وضعیت موافقت یا عدم موافقت خوانده هم مشخص بشه. برای همین تاکید می کنم که همیشه از وکیل بخواهید براتون لایحه تنظیم کنه.

نتیجه گیری

خب، حسابی با مفهوم «مسترد دادخواست یعنی چی» و برادر دوقلوی پیچیده ترش، «استرداد دعوا»، آشنا شدیم. دیدیم که این دو تا مفهوم با اینکه تو نگاه اول شبیه هم به نظر میان، تو دلشون یه دنیای از تفاوت ها دارن که دونستنشون می تونه سرنوشت یه پرونده رو عوض کنه. از زمان بندی دقیق و مهلت های قانونی که ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی برامون مشخص کرده، تا نوع قراری که دادگاه صادر می کنه (ابطال، رد یا سقوط دعوا) و البته، مهم تر از همه، عواقبی که هر کدوم از این تصمیم ها روی امکان طرح مجدد دعوا دارن.

یاد گرفتیم که استرداد دادخواست مثل یه چراغ سبزه که به خواهان اجازه میده با آرامش خاطر دادخواستش رو پس بگیره و اگه لازم شد، دوباره با دست پر برگرده. اما استرداد دعوا، به خصوص اگه به «قرار سقوط دعوا» منجر بشه، دیگه یه خط قرمزه که عبور ازش به معنی پایان همیشگی اون پرونده است. هزینه های دادرسی، سابقه پرونده و حتی امکان مطالبه خسارت از سوی خوانده، همگی پیامدهایی هستن که نباید ازشون غافل شد.

در نهایت، مهم ترین چیزی که باید تو ذهنمون حک کنیم اینه: تو دنیای پرپیچ و خم حقوق، هیچ قدمی رو بدون مشورت با یه وکیل متخصص و آگاه بر نداریم. اونا راه بلدن و میتونن مثل یه چراغ راهنما، مسیر درست رو تو تاریکی های قانونی بهمون نشون بدن. پس، اگه کارتون به استرداد دادخواست یا دعوا رسید، حتماً قبل از هر تصمیمی، با وکیلتون مشورت کنید تا بهترین و مطمئن ترین راه رو انتخاب کنید و «مسترد دادخواست یعنی چی» براتون به معنای یه تصمیم هوشمندانه باشه.