بازار داغ «بازی های رومیزی» و کپی برداری بدون پیگرد قانونی!

مدیرکل سرگرمی های سازنده و بازی های رایانه ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با ارایه توضیحاتی درباره روند شکل گیری فرهنگ استفاده از بازی های رومیزی درعین حال به تشریح چالش های این حوزه از جمله کپی برداری از ایده بازی های خارجی توسط برخی طراحان داخلی اشاره کرد.

لیلا بابایی همزمان با روز جهانی «بازی های رومیزی» در گفت وگو با لیجار، با اشاره به قدمت بالای این بازی ها، گفت: این بازی ها در اغلب فرهنگ ها و جوامع بشری در طول تاریخ وجود داشته است. بازی های رومیزی با ورود به فرهنگ های مختلف تکامل یافتند و ریشه عمیقی در سبک زندگی انسان ها و تعامل آنها با یکدیگر داشتند.

وی با بیان اینکه بازی های رومیزی با ورود به ایران هم بر فرهنگ اثر گذار بوده اند، اظهار کرد: تعدادی از مکان های تاریخی، آثار و اسناد مهم به شناسایی بازی رومیزی مربوط به تمدن جیرفت در ایران را اشاره می کنند.

مدیرکل سرگرمی های سازنده و بازی های رایانه ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تاکید کرد: فرقی نمی کند کدام تمدن اولین بازی رومیزی را ابداع کرده است، بلکه این مهم است که تقریبا تمام جوامع بشری به بازی و بازی رومیزی علاقمند بوده و سعی در توسعه و تکامل آن داشته اند. به عنوان مثال در مصر، بین النهرین، ایران، چین و هند، روم و … بازی های رومیزی حتی با قدمت بیش از پنج هزار سال یافت شده اند.

وی افزود: بازی سنِت، بازی مهان و… در بقایای یافته شده از تمدن های مختلف مشاهده شده است، اما با این حال حتی با وجود محدودیت راه های ارتباطی اسنادی از بازی های مشابه آنها در مناطق دیگر به دست آمده است که نشان دهنده صدور و گسترش بازی ها است.

ساخت اسباب بازی با قدمتی به درازای تاریخ

جایگاه اسباب بازی در ایران باستان

دسته بندی بازی های رومیزی چگونه است؟

بابایی با بیان اینکه اقبال به بازی های رومیزی تا روزگار فعلی تداوم پیدا کرده است، ادامه داد: در سال های اخیر با توسعه «کافه های بازی رومیزی یا کافه بُردگیم» در سطح جهانی و همگام با آن در ایران و همچنین فعالیت شرکت ها و مجموعه های تولید کننده بازی های رومیزی تمایل مردم هم به انجام این بازی ها افزایش یافت چراکه این بازی ها بهترین بهانه برای دور هم جمع شدن اعضای خانواده و دوستان است. علاوه بر آن بازی های رومیزی می توانند به فاصله گرفتن از فناوری و دنیای پر مشغله امروزی کمک کرده و باعث ارتباط با دیگران شود.

طراحی بازی های رومیزی تحت تاثیر کپی کاری قرار گرفته است و با توجه به اینکه ما در ایران مشکلات حقوقی ناشی از عدم رعایت قانون کپی رایت بین المللی را نداریم و پیگیری قضایی موثری نیز علیه کپی کننده اتفاق نمی افتد، این مشکل همچنان پابرجاست.

وی بازی رومیزی، بازی فکری یا بردگیم را دسته ای از بازی های جمعی معرفی کرد که در آن تعدادی از افراد دورهم جمع شده و برای دقایقی با فکر کردن، برنامه ریزی، مذاکره، تاس ریختن و … با یکدیگر رقابت می کنند و اظهار کرد: ابزار اصلی این نوع سرگرمی، قطعاتی مثل کارت، تاس، بُرد یا صفحه، توکن، ژتون و … است که بسته به فرهنگ هر منطقه تاریخچه ای متفاوت دارند. در واقع به هرگونه بازی که روی یک سطح یا صفحه قابل اجرا باشد، بازی رومیزی گفته می شود. این سطح می تواند کاغذی و مقوایی، چوبی، چرمی، پارچه ای یا از هر جنس دیگری باشد؛ مهم این است که صفحه ی بازی، ازپیش به شکلی خاص طراحی شده است.

بازی های رومیزی بهانه ای برای دوری از دنیای اینترنت

مدیرکل سرگرمی های سازنده و بازی های رایانه ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با تاکید بر اینکه بازی های رایانه ای در دسته بندی بازی های رومیزی قرار ندارند، گفت: فعالان حوزه بازی های رومیزی یعنی طراحان و توسعه دهندگان این بازی ها تلاش می کنند تا راهی جذاب برای سرگرمی، آموزش، انتقال مفاهیم، فرهنگ و … فراهم کنند تا مخاطب برای ساعتی از دنیای اینترنت جدا شود.

ایجاد ارتباط بین بازی های رومیزی و بازی های رایانه ای

وی افزود: البته در سال های اخیر با اضافه شدن قابلیت VR (واقعیت مجازی) و AR (واقعیت افزوده) به بازی های رایانه ای، ارتباط بین بازی های رومیزی و بازی های رایانه ای ایجاد شده و در برخی بازی ها این در هم آمیختگی دیده می شود. در واقع اکنون بازی های رومیزی به دنیای بازی های رایانه ای نفوذ کرده اند و در سال های اخیر شاهد معرفی بازی های رایانه ای هستیم که محتوای آنها همان محتوای بازی های رومیزی است که اصطلاحا با عنوان بازی های رومیزی دیجیتال شناخته می شوند.

بابایی با اشاره به اینکه این بازی ها به دو صورت عرضه می شوند، اظهار کرد: دسته اول بازی هایی هستند که سعی شده تا حد امکان به نسخه فیزیکی و واقعی خود شبیه باشند و دسته دوم بازی های جدیدی هستند که در طراحی از سبک بازی های رومیزی پیروی کرده اند و اجزایی مثل تاس، مهره، کارت و صفحه بازی دارند، ولی لزوماً نسخه ای فیزیکی با ویژگی های مشابه ندارند.

وی افزود: از سوی دیگر سازندگان بازی های رومیزی هم از قافله تکنولوژی بازی ها عقب نیفتاده اند و پا به عرصه واقعیت مجازی (VR) هم گذاشته اند. بازی های رومیزی دیجیتال نسبت به دیگر بازی های ویدیویی مزایایی از جمله ایجاد حس رقابت نزدیک به واقعیت دارند. در واقع لذت جمع شدن دور یک میز بازی و رقابت با بازیکنان و بازی با اجزایی مثل کارت و تاس، این حسی است که در بازی های ویدیویی امروزی کمتر پیدا می شود.

از ثبت طرح تا ورود به عرصه تولید

بابایی درباره اقدامات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در زمینه تولید، نظارت، عرضه و رونق استفاده از بازی های رومیزی، توضیح داد: کانون از طریق شورای نظارت بر اسباب بازی متولی ثبت طرح بازی های رومیزی و صدور مجوز تولید در این حوزه است. از طرفی در سال های اخیر خود کانون، بازی های رومیزی متعددی را تولید و عرضه کرده است.

سرانجام تشکیل بانک اطلاعاتی بازی های رومیزی

وی همچنین درباره آخرین اخبار از ایجاد بانک اطلاعاتی در زمینه بازی های رومیزی، گفت: کارگروهی در شورای نظارت بر اسباب بازی شکل گرفت و فرآیند ایجاد بانک اطلاعاتی آغاز و قرار بر این شد برخی مولفه ها مانند اینکه بازی ها وارداتی، بازتولید شده، اقتباسی و… هستند در این بانک اطلاعاتی لحاظ شود که این موضوع در حال پیگیری است.

بومی سازی تحت تاثیر کپی کاری! 

بابایی در پاسخ به سوالی درباره نقش واردات و از سوی دیگر بومی سازی بازی های رومیزی، بیان کرد: آنچه بیش از واردات در این حوزه شایان توجه است موضوع کپی بازی های رومیزی خارجی است که باعث شده موضوع بسیار مهم طراحی تحت تاثیر کپی کاری قرار گیرد؛ به گونه ای که تولیدکنندگان تمایلی برای سرمایه گذاری برای طراحی نداشته و بازی ها را کپی کنند.

کپی می کنند بدون اینکه تحت پیگرد قرار گیرند!

وی با تاکید بر اینکه این موضوع آسیب زاست، ادامه داد: این بازی ها برای کشورهای دیگر با فرهنگ های دیگر و بعضا با مقاصد خاص طراحی شده اند و گاهی به شدت با فرهنگ ایرانی – اسلامی مغایرت دارند. با توجه به اینکه ما در ایران مشکلات حقوقی ناشی از عدم رعایت قانون کپی رایت بین المللی را نداریم و پیگیری قضایی موثری نیز علیه کپی کننده اتفاق نمی افتد، این مشکل همچنان پابرجاست. در سال های اخیر سعی کردیم در کانون با برگزاری رویدادهای مختلف به شناسایی و معرفی طراحان بازی ها بپردازیم. همچنین با تولید طرح های داخلی زمینه را برای حمایت از طراحان فراهم کنیم.

10 سال انتظار برای تصویب یک قانون درباره «کپی رایت»

اینجا بازار قاچاق به نفع نیست!

مدیرکل سرگرمی های سازنده و بازی های رایانه ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با بیان اینکه در حوزه بازی های رومیزی موضوع قاچاق و واردات به شکل معمول و مرسوم نیست، توضیح داد: به این صورت که واردات این مدل بازی ها با توجه به قیمت بالای آنها در مقایسه با بازی های تولید شده در کشور به صرفه نیست و در حال حاضر حجم کوچکی از بازار را انواع وارداتی بازی ها تشکیل می دهد.

وی افزود: تقریبا در ابتدای دهه 90 اکثر بازی ها کاملا وارداتی بودند و بازار بازی های رومیزی گردش زیادی نداشت، اما به مرور بازار به سمت تولید کپیِ بازی های خارجی رفت.

بابایی با اشاره به اینکه در حال حاضر بازی های کاملا ایرانی بیشتر از قبل طراحی و تولید می شوند و سهم خود را در بازار بیشتر می کنند، گفت:  امیدواریم در سال های آینده بازی های 100 درصد ایرانی بخش عمده بازار بازی های رومیزی را به خود اختصاص دهند.

تلاش برای حفظ حقوق طراحان داخلی

وی با بیان اینکه ثبت طرح ها و صدور مجوز برای تولید بازی های رومیزی در شورای نظارت بر اسباب بازی (زیرنظر کانون) انجام می شود، اظهار کرد: با توجه به مرجعیت و نقش حاکمیتی شورای نظارت بر اسباب بازی مسایل عمده در این حوزه قابل رفع هستند همچنان که تاکنون این شورا با نظارت بر طراحی و تولید اسباب بازی ها و سرگرمی ها، ضمن ایجاد زمینه برای توسعه سرگرمی های متناسب با فرهنگ ایرانی اسلامی، بستر حفظ و رعایت حقوق طراحان را فراهم کرده است.

رده بندی سنی بازی های رومیزی چگونه انجام می شود؟

بابایی درباره رده بندی سنی بازی های رومیزی نیز توضیح داد: تعیین سن ابتدا توسط تولیدکننده پیشنهاد می شود و در فرایند ثبت بازی ها، شورای بررسیِ محصول متشکل از افراد صاحب نظر در حوزه های مختلف این پیشنهاد را از جنبه های مختلف مانند حوزه های روانشناسی و آموزش بررسی می کنند و در صورت مغایرت با پیشنهاد تولیدکننده، این موضوع را جهت اصلاح به تولیدکننده اعلام می کنند. پارامترهای مختلفی از جمله بحث های فرهنگی موجود در بازی، درجه سختی یا راحتی قوانین و استراتژی های بازی، قطعات و میزان سواد لازم برای انجام آن در خصوص رده بندی سنی بازی ها وجود دارد.

انجام بازی های رومیزی چه فوایدی دارد؟

مدیرکل سرگرمی های سازنده و بازی های رایانه ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان درباره مزایای انجام بازی های رومیزی، توضیح داد: این بازی ها فواید بسیاری برای سلامت روان، کاهش استرس، بهبود عملکردهای شناختی، تقویت ارتباطات اجتماعی، بهینه سازی ذهن آگاهی، فضاسازی برای رقابت مثبت، فاصله گرفتن از تکنولوژی حتی به صورت محدود، افزایش صبر و انعطاف پذیری، بهبود مهارت های ارتباطی، تقویت حافظه و … دارند.

وی توسعه فضاهای سالمی که نوجوانان و جوانان بتوانند در آنجا با بازی های رومیزی مناسب سرگرم باشند را عاملی برای رشد انواع مهارت های آنها دانست و گفت: بازی های رومیزی حتی می توانند به عنوان معیار برای بررسی ویژگی های مختلف فردی مانند خلاقیت، انتخاب استراتژی، توانایی کار تیمی و گروهی، توان رهبری دیگران، مذاکره درست و … مورد استفاده قرار گیرند؛ به شکلی که این روزها برخی شرکت ها برای استخدام و احراز شرایط افراد برای به کارگیری در موقعیت های خاص از بازی های رومیزی استفاده می کنند.

پایان خبر لیجار