کشف معادن گمشدۀ هخامنشی در غرب ایران + عکس

آفتاب نیوز :

محمدابراهیم زارعی که جمعه بیست ودوم فروردین ماه ۱۴۰۴ برای نظارت بر کاوش های باستان شناسی به شهرستان آبدانان در استان ایلام سفر کرده بود کشف معادن هخامنشی در آبدانان را پس از دو هزار سال «شگفت انگیز» توصیف کرد و افزود: این معادن منبع اصلی سنگ های کاخ داریوش در شهر باستانی شوش در استان خوزستان بوده اند.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره جزئیات بیشتر کشف این معادن توضیح داد: این کشفِ بی سابقه که می تواند یکی از مهم ترین اکتشافات باستان شناسی سال های اخیر در خاورمیانه محسوب شود به پیشنهاد «محمد حیدری» معلم آبدانانی کاشف این معدن و هدایت «لقمان احمدزاده شوهانی» باستان شناس انجام شده است. تیم پژوهشی زیر نظر پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با استفاده از تلفیق بررسی های میدانی داده های ماهواره ای و مطالعات زمین شناسی موفق شدند بقایای معدن کاری عظیم هخامنشی ابزارهای برش سنگ شواهد استخراج حتی مقادیر چشمگیری از سنگ آهن را نیز در کنار سنگ های آهکی شناسایی کنند. سنگ آهنی که احتمالا برای ساخت بست های فلزی در معماری سنگی هخامنشی کاربرد داشته است.

این باستان شناس در ادامه گفت: داریوش بزرگ شاهنشاه هخامنشی در کتیبه یادبود بنیاد کاخ آپادانا در شوش یکی از باشکوه ترین بناهای سلطنتی ایران باستان به محل تأمین سنگ استفاده شده در این کاخ با نام «ابیرادوش» اشاره می کند اما محل دقیق این معدن تاکنون ناشناخته مانده بود. کشف این معادن در آبدانان در دامنه های کبیر کوه می تواند معمای تاریخی دو هزار ساله ای را حل کند.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار کرد: باستان شناسان بر این باورند که این کشف نه تنها پنجره ای نو به فرایندهای ساخت و تأمین مصالح در امپراطوری هخامنشی می گشاید بلکه می تواند الهام بخش بازنگری در شبکه های حمل و نقل مدیریت منابع و فناوری های سنگتراشی دوران باستان در ایران و سراسر جهان باشد.

زارعی افزود: مسیر احتمالی حمل و نقل این سنگ ها از آبدانان به شوش ترکیبی از جاده های کوهستانی و مسیرهای آبی از طریق رودخائه کرخه بوده است. فاصله این معادن تا شوش حدود ۱۵۰ کیلومتر برآورد می شود.

این باستان شناس بیان کرد: امیدواریم این کشف و پژوهش های پیوست آن نه تنها گامی بزرگ در درک معماری و فناوری ساخت در عصر هخامنشی باشد بلکه بتواند مبنایی برای ثبت جهانی این معادن در فهرست میراث جهانی یونسکو و توسعه پایدار گردشگری علمی و فرهنکی در منطقه زاگرس میانی باشد.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: این کشف در صورت تأیید نهایی ارتباط با «ابیرادوش» می تواند معادل کشف معدن مرمر آتن برای پارتنون در تاریخ معماری جهان باشد.

جزئیات بیشتر درباره معادن تازه کشف شدۀ در غرب ایران که بنابر اعلام پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ارتباط با دوره هخامنشی و سنگ های کاخ داریوش در شهر باستانی شوش بوده هنوز مشخص نیست و تصاویر بیشتری از سوی این پژوهشگاه منتشر نشده است.  

حدود یک دهه پیش نیز باستان شناسان ایرانی معادنی را از دوره هخامشی در دشت پاسارگاد و نواحی هم جوار آن کشف کرده بودند. فرهاد زارعی کردشولی که سرپرست هیأت بررسی باستان شناسی شهرستان پاسارگاد بود بهمن ماه سال ۱۳۹۵ درباره آن کشف گفته بود: «از این آثار می توان به ۲ معدن سنگ های آهکی تراورتن سفید در کوه الماس بُری تنب کرم و معادن سنگ های ماسه سنگی موسوم به ابوالوردی اشاره کرد.  معدن «الماس بری» به وسعت بیش از ۶ کیلومتر مربع مهم ترین و بزرگ ترین معدن هخامنشی مربوط به پاسارگاد است که از بیش از چهل قسمت آن سنگ برداشت شده است. از سنگ های استخراج شده از معدن «ابوالوردی» در پر کردن فضای داخلی دیواره صفه تُل تخت و زیرسازی کاخ ها و آب نماهای باغ شاهی استفاده کرده اند.»

پژوهش های باستان شناسان آن زمان درباره سیستم برداشت سنگ از معادن هخامنشی ها در پاسارگاد نشان می داد که «پس از انتخاب محل بُرش و براساس ابعاد بلوک مورد نیاز حجاران اقدام به جداسازی بلوک ها با انواع تیشه و قلم می کردند و در مرحله بعد بلوک ها را که به صورت قلمه ستون های نیمه تراش و مکعبی شکل ۲ تا ۵۰ تُن بودند از صخره ها جدا می کردند و در دره های ریگزار مانند معدن به دامنه کوه انتقال می دادند. در مرحله بعدی بلوک ها را سوار بر ارابه های بزرگ می کردند و با چهارپایانی مانند گاو پس از گذار از تنگه های بلاغی و سعادت شهر به پاسارگاد انتقال می دادند و کار می گذاشتند. سپس بلوک ها یا قلمه ستون ها را با انواع تیشه ها (از زبره تراش تا بسیار ظریف) صاف می کردند و در پایان به وسیله لیف درخت خرما یا پوست کوسه صیقل می دادند.»