سرنوشت کودکان زباله گرد در تهران چه می شود؟

لیجار بررسی می کند؛

طرح استخدام زباله گردهای بالای 18 سال، در حوزه جمع آوری و تفکیک پسماند شهرداری تهران، در حالی مطرح شده که حدود 5 هزار نفر از 14 هزار زباله گرد پایتخت شامل کودکان زیر 15 سالی است که بیش از نیمی از آن ها اتباع هستند.

گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری لیجار، فرزانه فراهانی، معضل زباله گردی و افزایش شمار زباله گردها در طی سال های اخیر یکی از شایع ترین آسیب های اجتماعی به ویژه در کلانشهری مثل تهران بوده است.

تا کنون راهکارهای متعددی از طرف مجریان قانون و دستگاه های مسیول در حوزه آسیب های اجتماعی برای کنترل و کاهش معضل زباله گردی اتخاذ و اجرا شده و هیچ کدام از آن ها موفقیت چندانی نداشته است  و گواه این ادعا روند افزایشی تعداد زباله گردها و ادامه جولان مافیایی است که در بسیاری از ایام در صد اخبار رسانه ها قرار گرفته اند اما اطلاعات دقیقی از این مافیا و برخورد با آن ها در هیچ مطلب و رسانه ای منتشر نشده است.

کودکان کوچک و کوتاه قامتی که گاهی برای جمع آوری ضایعات از بین زباله ها وارد مخازن زباله می شوند و تا امروز تصاویر پر درد متعددی از آن ها در شبکه های اجتماعی و البته با عناوین اتهامی عدم توجه و رسیدگی نظام و مسیولان نظام به کودکان و خانواده فقیر آن ها منتشر شده است.

زنان و مردان زباله گردی که بسیاری از آن ها علاوه بر زباله گردی گرفتار معضل اجتماعی دیگری به نام “اعتیاد” هم هستند و خرج و هزینه خرید موادمخدر خود را از راه جمع آوری ضایعات از بین زباله ها تامین می کنند و از این اتفاق تلخ و دردناک هم به ناکارآمدی نظام و مسیولان در این حوزه تعبیر می شود و البته ناکارآمدی ها در این حوزه را هم نمی توان نفی کرد.

در خصوص معضل زباله گردی که سراسر این حکایت تلخ و رنج آور است شکی نیست اما قسمت دردناک تر آن زباله گردی زنان و کودکانی است که در اغلب موارد با واکنش های شدید و به حق اقشار مختلف جامعه نسبت به مسیولان و کم توجهی آن ها به این پدیده مذموم همراه می شود.

بر اساس آمار و گفته های مسیولان دستگاه هایی چون بهزیستی، شهرداری و وزارت کشور، 80 درصد کودکان کار و خیابان را کودکان اتباع خارجی و به ویژه کودکان افغانستانی شامل می شوند و در این بین بخش قابل توجهی از این کودکان را هم کودکان زباله گرد تشکیل می دهند و بسیاری از آن ها افراد زیر 18 سال هستند.

بلاتکلیفی 5 هزار کودک زباله گرد در پایتخت!

در مورد آمار زباله گردها و اینکه چه تعدادی از آن ها را کودکان دربرمی گیرند، تا کنون آمار دقیقی ارایه نشده است اما محمدرضا جوادی یگانه معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران در دوره قبل مدیریت شهری، در خرداد ماه سال 99 آمار کودکان زباله گرد در شهر تهران را بیش از 4 هزار کودک اعلام کرده بود و بدون تردید از آن زمان تا کنون آمار این کودکان افزایش پیدا کرده است.

طرح استخدام زباله گردهای بالای 18 سال، در حوزه جمع آوری و تفکیک پسماند شهرداری تهران، در حالی مطرح شده که حدود 5 هزار نفر از 14 هزار زباله گرد پایتخت شامل کودکان زیر 15 سالی است که بیش از نیمی از آن ها اتباع هستند.

این طرح ایرادات بسیاری دارد و یکی از آن ها همان مورد فوق است که با نگاهی گذرا به شمار کودکان زباله گردهای اتباعی که در سطح شهر تهران تردد دارند، می توان به صحت و استناد آن پی برد؛

این کودکان در درجه اول اتباع خارجی آن هم فاقد هر گونه اوراق هویتی بوده و در درجه دوم هم مسیله سن آن ها است که بیشترشان نه تنها کمتر از 18 سال سن دارند بلکه زیر 15 سال هستند و هیچ یک از شرایط استخدام شدن در مرکز پسماند شهرداری تهران را ندارند.

هیچ مسیول یا دستگاهی از این که برنامه ای برای حمایت و ساماندهی کودکان زباله گرد وجود دارد حرفی نزده و این به معنی بلاتکلیفی وضعیت این کودکان در اجرای طرح جدید شهرداری و پیچیده تر شدن شرایط آن ها است.

با اعمال سخت گیری هایی که قرار است از این به بعد در خصوص زباله گردها صورت بگیرد، سرنوشت کودکان زباله گرد نامعلوم بوده و از طرف دیگر هیچ کدام از دستگاه های متولی در این حوزه برنامه خاصی برای ساماندهی آن ها ندارند.

کمبود نیرو در حوزه پسماند علت استخدام زباله گردها!

حسین نظری معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری تهران در گفت وگو با خبرنگار لیجار، اظهار کرد: در خصوص خبر جدیدی که طی روزهای اخیر و درباره استخدام زباله گردها در بخش خدمات شهری شهرداری تهران، منتشر شده است، اظهار کرد: به هر حال ما برای تکمیل کادر و نیروی انسانی مان نیاز داریم که این کار را انجام بدهیم.

وی در پاسخ به اینکه آیا در حال حاضر در بخش خدمات شهری شهرداری تهران، کمبود نیرو وجود دارد، تصریح کرد: در بخش استخدام نیرو برای شهرداری، کمبود نیرو نداریم اما در حوزه قراردادهای خدمات شهری که توسط پیمانکاران طرف قرارداد با ما بسته می شود، کمبود نیرو داریم.

 معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری تهران اضافه کرد: توصیه ما این است که در بخش هایی که پیمانکاران خدمات شهری با کمبود نیروی انسانی مواجه هستند از همین کسانی مثل زباله گردها و کسانی که چنین کارهایی را انجام می دهند و با این کارها آشنا هستند، همین ها آموزش ببینند و استخدام بشوند.

نظری در ادامه تاکید کرد: استخدام زباله گردها در خدمات شهری در حقیقت احترامی به این گروه است که از یک شغل پایین تر به یک شغل بالاتر و بهتری برسند.

وی همچنین در واکنش به این بحث که وقتی گفته می شود حقوق ماهانه برخی زباله گردها بین 30 تا 40 میلیون تومان است، آیا این افراد با پیشنهاد سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با حقوق 12/5 تا 15 میلیون تومان حاضر به استخدام در شهرداری هستند یا خیر، یادآور شد: من اطلاعی از درآمد زباله گردها ندارم و حقوق 30 تا 40 میلیون تومانی فقط نقل قول هایی است که مطرح می شود.

معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری تهران تصریح کرد: ما بحث استخدام زباله گردها در سازمان مدیریت پسماند را اعلام کردیم و اگر زباله گردها برای کار و استخدام بیایند، معلوم است که درآمد کمتری از مبلغ پیشنهادی ما دارند و اگر هم که برای استخدام نیامدند، آن وقت مشخص می شود که درآمد بیشتری از این مبلغ 12/5 تا 15 میلیون در ماه کسب می کنند.

عواقب از دسترس خارج شدن کودکان زباله گرد و اشتغال پنهان و پر آسیب آن ها!

مهاجرت غیر قانونی کودکان اتباع افغانستانی به ایران طی سالهای اخیر افزایش چشمگیری داشته و اغلب این کودکان به دلیل فقر و مشکلات معیشتی خانواده خود مجبور به کار هستند و به دلیل رسمیت نداشتن کار کودک و منع قانونی درستی که در استخدام کودکان وجود دارد، نمی توانند کار دیگری جز زباله گردی، پاک کردن شیشه خودروها در سر چهارراه ، تکدی گری و کارهایی از این قبیل را انجام بدهند.

در حال حاضر درصد کمی از کودکان کار و خیابان در مشاغل دیگری به جز مشاغل فوق مشغول به کار هستند که البته آن ها هم به طور غیرقانونی توسط کارفرماها به کار گرفته می شوند و بسیاری از این کودکان در کارگاه های زیرزمینی مشاغل سخت و پرزحمتی را برای کسب درآمد انجام می دهند.

ادامه روند فعلی که قرار است شهرداری تهران با هماهنگی دستگاه قضایی در خصوص معضل زباله گردی و برخورد با زباله گردها انجام بدهد، باعث می شود که بر تعداد کودکان کار در کارگاه های زیرزمینی که خطرات متعددی هم آن ها را تهدید می کند، افزوده شده و معضل کودکان کار و خیابان را گسترش بدهد و با پنهان شدن کودکان زباله گرد در کارگاه های فوق، دسترسی به آن ها سخت خواهد شد و خب مسیر سوءاستفاده از این کودکان با چنین رفتارها و برنامه هایی برای آن دسته از کارفرمایان که به دنبال نیروی کار ارزان و سوءاستفاده از کودکان هستند، هموارتر خواهد شد.

شاید عده ای پای مراکز “پویاشهر” سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران و برنامه هایی که برای کودکان کار و خیابان دارند را به بحث بلاتکلیفی کودکان زباله گرد باز کنند و بگویند که هر کاری که برای سایر کودکان کار تحت حمایت شهرداری انجام شود برای کودکان زباله گرد هم انجام می شود اما هرگز نمی توان به این گفته ها اتکا کرد؛ چرا که کودکان در مراکز پویاشهر تنها برای ساعتی تحت آموزش و دریافت حمایت هستند و از طرفی هم وضعیت کودکان زباله گرد با دیکر کودکان کار و خیابان تفاوت های متعددی دارد.

کودکان زباله گرد سخت ترین نوع اشتغال کاذب را که حتی انجام آن برای افراد بزرگسال هم سختی های فراوانی را دارد انجام می دهند و شرایط و موقعیت بسیار متفاوتی با سایر کودکان کار و خیابان داشته و به نوع متفاوت تری از حمایت نیاز دارند که همان طور که گفته شد تا کنون هیچ مسیول و دستگاهی از اقدام حمایتی مشخص و واضحی درباره کودکان زباله گرد حرفی نزده و برنامه ای هم ارایه نشده است.

به نظر می رسد در گام نخست باید اجرای تفکیک از مبدا پسماند، آموزش صحیح به مردم و ارایه طرح های تشویقی برای آن ها به درستی دنبال شود و در گام بعدی کار ساماندهی کودکان زباله گرد و کودکان کار و خیابان را در دستور کار متولیان امر قرار داد تا اجرای طرح جدید مرکز مدیریت پسماند شهرداری تهران برای استخدام توجیه منطقی داشته باشد و البته اینکه در صورت اجرای استخدام زباله گردها، توجه به این مطلب هم مهم است که حالا که قرار است این افراد را با حقوق ثابت بکارگیری کنند، مازاد درآمد زباله گردی که تا همین لحظه هم به جیب مافیای این طلای کثیف می رود، به کجا می رود و صرف چه می شود؟!