روشنفکرنمایان می گویند اسلام برای ما سوگ و عزاداری آورده!

یوسفعلی میرشکاک می گوید: روشنفکرنمایان می گویند اسلام برای ما سوگ و عزاداری آورده، حال آنکه می بینیم در شاهنامه عزای سیامک یک سال به طول می انجامد.

به گزارش لیجار، ویژه برنامه دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری، به مناسبت 25 اردیبهشت، روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی، با سخنرانی یوسفعلی میرشکاک، شاعر و پژوهشگر ادبی، ارایه جستاری با عنوان «سیاوش و اسطوره بازگشت جاودانه» بر اساس نظریات«میرچا الیاده» توسط میثم یوسفی سُرخَنی، نقل داستان ببر بیان شاهنامه توسط حسین ظاهری و سنتور نوازی احمدجعفری با مایه های حماسی در تماشاخانه لیجار حوزه هنری برگزار شد.

در ابتدای این ویژه برنامه، که در ادامه سلسله درس گفتارهای شاهنامه برگزار شد، حسین ظاهری، نقال و پرده خوان، به نقل داستان «ببر بیان» از شاهنامه فردوسی پرداخت.

سپس میثم یوسفی سُرخَنی، شاعر و  پژوهشگر شاهنامه، به ارایه جستاری با عنوان «سیاوش و اسطوره بازگشت جاودانه» پرداخت و گفت: میرچا الیاده، اسطوره شناس برجسته، در کتاب«اسطوره و بازگشت جاودانه»، اسطوره را بخش جدایی ناپذیر زندگی انسان پیشامدرن می داند. اگر کمی بلندتر بیندیشیم خواهیم دید که نه تنها انسان پیشامدرن بلکه انسان مدرن و فرامدرن نیز برای تفسیر خود و جهان اطراف خود به اسطوره نیازمند است.

یوسفی در این باره ادامه داد: میرچا الیاده، از اسطوره یا خدایان میرنده نام برده و برای آنان ویژگی هایی برشمرده است که  به کمک ادبیات تطبیقی می توان ویژگی های این خدایان را با اسطوره سیاوش مطابقت داد.

او این ویژگی ها را چنین برشمرد: 1. اصل و منشا آن ها مشخص نیست. 2. در جوانی بدون ارتکاب گناه کشته می شوند. 3. مرگ آنان منشا تغییر و تحولات می شود. 4. پس از مرگ شان برای انسان ها آیین های رازآموزی شکل می گیرد.

این پژوهشگر شاهنامه در ادامه اظهار کرد: با توجه به ویژگی های اسطوره سیاوش مانند نحوه تولد، کشته شدن مظلومانه اش در جوانی، به وجود آمدن تحولات و تغییرات و آیین های پس از مرگ او، می توان نتیجه گرفت که سیاوش یکی از همین ایزدان است.

یوسفی در ادامه با اشاره به نظریه «بازگشت جاودانه» الیاده اظهار کرد: میرچا الیاده معتقد است که زندگی این خدایان به نوعی بعد از مرگ شان ادامه خواهد داشت. کمااینکه در اسطوره سیاوش نیز می بینیم که این نوع زندگی سیاوش به  دو شکل وراثتی-جریانی و نمادین ادامه می یابد.

او در این باره اضافه کرد: زنده بودن وراثتی – جریانی سیاوش را می توان در قیام کیخسرو، که جانشین پدرخویش است، و آیین های تا همیشه جاویدان سوگ سیاوش دید.

این پژوهشگر ادامه داد: در صورت نمادین آن نیز، از خون سیاوش که بر زمین ریخته می شود، گیاهی به نام پر سیاوشان می روید که به ارتباط سیاوش با اسطوره های باززایی نیز اشاره ای دارد. الیاده معتقد است که این بازگشت جاودانه برای معتقدان به آیین سیاوش نیز رخ می دهد و شرکت کنندگان با هر بار شرکت در مراسم سوگ او، تولدی دیگر یافته و هر کدام سیاوش دیگری می شوند.

این شاعر و پژوهشگر در ادامه به تطبیق اسطوره سیاوش با امام حسین (علیه السلام) پرداخت و گفت: در تطبیق اسطوره های قومی دینی، اگر اسطوره سیاوش را با امام حسین (علیه السلام) تطبیق دهیم، موضوعی غریب نیست.

او در این باره توضیح داد: در این اسطوره دینی نیز می بینیم که شهادت ایشان منشا تحولات و جریانات بسیاری چون: قیام توابین، قیام مختار ثقفی، تغییر و تحولات اساسی در جامعه بعد از سخنرانی امام سجاد و حضرت زینب کبری (علیهم السلام) در شام شده است و جریان حضرت سیدالشهدا نیز، از آیین عزاداری و سوگواری گرفته تا تربیت در مکتب او تا همیشه جاویدان ادامه خواهد داشت.

یوسفی افزود: جریان سیدالشهداست که شهدا و مدافعان حرم را آفریده و می آفریند. زنده بودن این جریان هم تا جایی است که اسطوره این روزهای ما حاج قاسم سلیمانی می گوید: «ما ملت امام حسینیم»!

در ادامه این ویژه برنامه، احمدجعفری نوازنده سنتور، به نواختن قطعاتی در ردیف دستگاههای موسیقی با مایه های حماسی و متناسب با فضای شاهنامه فردوسی پرداخت.

در ادامه این برنامه، یوسفعلی میرشکاک، شاعر و پژوهشگر ادبی، به سخنرانی پرداخت. میرشکاک با اشاره با اینکه هرقومی که اسطوره نداشته باشد تاریخ هم ندارد، اظهار کرد: فردوسی همتافتی از اسطوره و تاریخ ساخته است که از آدم اساطیر ایرانی تا یزدگرد سوم ادامه دارد. در این همتافت، تمام ویژگی های منش و بینش قوم ایرانی را نشان می دهد.

میرشکاک یکی از این ویژگی ها را خاطره قومی سوگ و سوگواری عنوان کرد و گفت: روشنفکرنمایان می گویند اسلام برای ما سوگ و عزاداری آورده، حال آنکه در عربستان هیچ کس برای خلفای کشته شده عزاداری نکرده است و نمی کند، اما می بینیم در شاهنامه عزای سیامک یک سال به طول می انجامد.

 او ادامه داد: عزای ایرج بیش از سی سال است تا هنگامی که منوچهر انتقام او را بگیرد…اصلا همین انتقام شهدا را گرفتن و منتقم خون ابا عبدالله الحسین علیه السلام بودن، به سرشت اساطیری ما برمی گردد.

این شاهنامه شناس ادامه داد: فردوسی با در نطرگرفتن هویت مذهبی و دینی خود، چنان به سراغ اساطیر می رود که هویت قومی و دینی همتافت می شوند و هریک دیگری را اثبات می کند.

یوسفعلی میرشکاک، در بخش دیگری از این ویژه برنامه روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی، بر لزوم آشنایی نوجوان و جوان ما با شاهنامه برای دریافتن این معنا که چه سرشتی دارد تاکید کرد و گفت: این آشنایی چه در خانواده و چه در مدارس و دبیرستان ها و دانشگاه ها و چه توسط رسانه های فراگیر باید فراهم شود و مورد تاکید و تعلیم باشد.

میرشکاک در این باره ادامه داد: علیرغم گذشت دو قرن از ورودمان به مدرنیته، سرشت مان دگرگون نشده است و نباید فکر کنیم با دگرگونی سر و وضع یا ظواهر، باطنا هم غربی خواهیم شد. پاسداری و مراقبت از سرشت است که باعث حفظ منش و بینش ما خواهد شد.

قابل توجه است، سلسله درس گفتارهای شاهنامه، سه شنبه های هرهفته به همت دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری و با ارایه «یوسفعلی میرشکاک» در سالن سلمان هراتی حوزه هنری واقع در خیابان سمیه، نرسیده به خیابان حافظ، روبروی کوچه پورموسی برگزار می شود و عموم علاقه مندان و پژوهشگران برای شرکت در این جلسه هفتگی می توانند درسالن سلمان هراتی حوزۀ هنری حضور یابند.

پایان خبر لیجار