طهرانچی: هیئت دانشجویی لازمه وجود دانشگاه است؛ نه یک امر جنبی

به گزارش خبرگزاری لیجار مراسم اختتامیه همایش علمی هیئت با حضور محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی عصر امروز در محل دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد. 

طهرانچی با بیان اینکه برداشت ما از هیئت و دانشگاه از دو منظر قابل بررسی است؛ هیئت در دانشگاه و هیأت دانشگاهی اظهار کرد: عمدتا هیأت دانشگاهی یا نگاه دانشگاه به هیئت مورد توجه قرار می گیرد. موضوع بحث امروز من هیئت در دانشگاه است. هنر مدرنیته ساختارسازی است. وقتی ساختار ساخت اتفاقات درون آن رقم خواهد خورد. همچنین مدرنیته به ما آموخته است که ما باید قلعه بانان این ساختارها باشیم. مدرنیته هرچه از سنت ما بخواهد به عنوان یک ساختار مدرن بروز پیدا کند را پس می زند. 

 

وی افزود: ما پس از انقلاب اسلامی ساختاری با عنوان جهاد دانشگاهی ساختیم که محیطی تعاملی برای انجام تمامی اموری بود که دو دهه بعد غرب با نام مرکز رشد ایجاد و گسترش داد. ما نیز شتابان این مراکز رشد و پارک های علم و فناوری را وارد کردیم و جهاد دانشگاهی را به یک ساختار معلق تبدیل کردیم. هنوز پس از سال ها ساختار مرکز رشد به اندازه ای که جهاد دانشگاهی در سیستم ما جا گرفته بود جا پیدا نکرده است.

 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه ما باید به دنبال درک این مفهوم باشیم که چگونه می توان ارتباط هیأت را به عنوان یک دستاورد با نظام تعلیم و تربیت یافت اظهار کرد: آیا نظام تعلیم و تربیت صرفا باید هرآنچه که غرب ارائه می کند باشد یا ما نیز می توانیم ساختارسازی کنیم؟ نظام آموزش عالی ما در اولین اعزام سه نفره در زمان عباس میرزا تا زمان رضاخان نقاشی را جای داده بود. در نتیجه شما امروز رشته نقاشی را در مقاطع مختلف دانشگاهی ما مشاهده می کنید؛ اما درمورد خطاطی که میراث کشور خودمان بود به یک انجمن خوش نویسان بسنده کردیم و آن را به دانشگاه راه ندادیم. امروز نیز زمانی که می‎ خواهیم رشته ای در آموزش عالی تاسیس کنیم فصلی با عنوان مطالعه تطبیقی وجود دارد تا نحوه ارائه این رشته در غرب مورد بررسی قرار گیرد. 

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: ما به عنوان یک نگاه پیشرو در آموزش عالی چگونه می توانیم میان دو نهاد هیئت و دانشگاه ارتباط برقرار کنیم؟ ما در انسان شناسی معتقدیم انسان از جسم نفس عقل و دل شکل گرفته است. این انسان ترکیبی از اتصال بین محیط های ماده تا فراماده و فضای فرامجرد است. غرب آنچه از انسان می بیند شان مُلکی است؛ لذا هیچ شان ملکوتی و اندیشه ای برای او قائل نیست. 

طهرانچی خاطرنشان کرد: ما با کنش ها و رفتارهای انسانی مواجهیم. لذا دانشگاه و نظام تعلیم و تربیت خلق شده است که رفتارسازی کند. برخلاف آنکه ما در ایران با اونیورسیته با عنوان دانشگاه برخورد کردیم غرب با اونیورسیته به عنوان یک نهاد رفتارساز در خود برخورد کرد. به همین خاطر غرب انیورسیته را به صورت مساوی هم نهاد علم می داند و هم نهاد فرهنگ درحالی که دانشگاه در کشور ما از ابتدا به عنوان نهاد علم معرفی و شناخته شد. 

وی ادامه داد: دانش توانش و گرایش شاکله هر عملی هستند که به علاوه بینش می‎ توانند برای انسان کنش ساز باشند. آموزش صرفا با عقل و جسم مرتبط نیست؛ به عبارتی آموزش صرفا فناورانه نیست بلکه در حقیقت ارائه روش رفتاری با یک تنظیم چهارگانه با پایه ادب الهی و انسانی است. به عبارتی دیگر آموزش صرفا انتقال علم نیست.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرد: مبتنی بر بینش توحیدی و توانشی که در قرآن کریم از آن با عنوان قوه یاد شده گرایشی که برای انسان در زندگی جهت ساز است و همچنین دانش مجموعه شکل دهنده تربیت اجتماعی در دانشگاه هستند که محصول آن رفتارسازی خواهد بود. ما از چنین منظری با دانشجو و جوان کار نمی کنیم؛ لذا او در جهت گیری ها و انتخاب های کلان تری مثل انتخاب همسر موفق عمل نمی کند.

به گفته دکتر طهرانچی غرب نیز با نگاه انسان شناسی به دانشگاه نگاه می کند و علم فرهنگ و فناوری را به عنوان سه رکن دانشگاه قبول دارد, اما غرب گرایان و آموزش عالی گرایان داخلی فقط دانشگاه را نهاد علم می دانند و دو رکن دیگر را اضافی می دانند. به همین خاطر است که اساسا دانشگاه ما بستری برای فناوری تعریف نکرده است و آن را به شرکت دانش بنیان سپرده است درحالی که نوآوری مربوط به شرکت های دانش بنیان است؛ نه فناوری. در قانون اساسی آمریکا قانون مالکیت معنوی هم برای نویسندگان تعریف شده و هم برای مخترعان. اساسا ما اختراع را امر روش مند و آگاهانه منجر به تولید محصول نمی دانیم و بازاری برای آن نداریم.

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی تشریح کرد: چنین دانشگاهی فرهنگ را نیز امری تزئینی و فوق برنامه می بیند. هیأت را هم به دنبال آن یک فعالیت فرهنگی می بینیم درحالی که به کلاس نمی گوییم فعالیت آموزشی بلکه آن را عین آموزش می بینیم. در چنین نگاهی ذات دانشگاه را آموزش و معاون اصلی وزارتخانه را معاون آموزشی می دانیم. ما برای فرهنگ دانشگاه برنامه نداریم. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اگر دانشگاه نهاد علم فرهنگ و فناوری است باید بتواند برای هرسه مورد آن ها از طریق فراگیری مشاهده و خردورزی به تولید نظریه برسد گفت: نکته قابل توجه آن است که ما خردورزی و نظریه پردازی را صرفا در علم قبول داریم و در فرهنگ و فناوری به آن قائل نیستیم. ما آموزش پژوهش و کاربست را برای فرهنگ و فناوری در دانشگاه تعریف نکرده ایم.

دکتر طهرانچی تاکید کرد: اگر بپذیریم دانشگاه نهاد فرهنگ است باید پاسخ دهیم که آموزش در فرهنگ پژوهش در فرهنگ و کاربست در آن چگونه خواهد بود؟ رفتارسازی برای انسانی که می خواهد ولایی باشد کجای دانشگاه باید آموزش داده شود؟ اگر هیئت را به عنوان یک ساختار ببینیم هیأت خود کنش آموزشی پژوهشی و کاربست فرهنگ برای رشد خواهد داشت. 

وی اظهار کرد: ما درون دانشگاه ساختار آموزش فناوری نداریم ولی اساسا تفاوت علم و فناوری را درک نکرده ایم. اینکه شخص باید ملکه ذهنی در موضوعات فرهنگ پیدا کند غیر از ضرورت آموزش در فرهنگ را به ما می رساند؟ یا مگر ساخت سبک زندگی به غیر از پژوهش در فرهنگ نیاز دارد؟

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی افزود: پیاده سازی ساختار فرهنگی متفاوت از اجرای نظام علمی است. اگر کلاس را ساختاری در دانشگاه علم آفرین می بینیم و پارک و مراکز رشد را ساختارهایی هرچند ناقص در دانشگاه فناور می دانیم باید هیأت را نیز به چشم یک ساختار در دانشگاه فرهنگ ساز ببینیم. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تشریح کرد: غرب برای گسترش مفهوم شهروندی انجمن های صنفی را در دانشگاه ایجاد کرد و اساسا به آن به عنوان یک فعالیت فوق برنامه و اضافی نمی نگرد. لذا اساسا شوراهای صنفی یک ساختار برای گسترش فرهنگ شهروندی در جامعه و شوراهای شهر هستند. حتی کمیته های انضباطی نیز یک کنش فرهنگی اند.

دکتر طهرانچی خاطرنشان کرد: ما حتی آنچه غربی ها داشتند نیز به خوبی یاد نگرفتیم. اونیورسیته یک الگوی کوچکی از جامعه در حال ساخت غرب برای خلق و پیاده سازی مفاهیم راهبران فکری و سیاسی نظام سلطه در مسیر ایجاد تمدن غربی بود. بنابراین انیورسیته شکل دهنده پیشرانی در مجموعه دانش جهانی است. بنی آربوش در سند «علم آوردگاه بی پایان» که به روزولت ارائه کرد می گوید ما با پیشرفت در علم باید برای تامین اشتغال و حفظ موقعیت رهبری جهانی تلاش کنیم. 

وی با اشاره به اینکه در قرن 19 و ماقبل آن علوم انسانی تعیین کننده سایر علوم بود سپس از دل علوم انسانی علم و بعد فناوری پیدا شد گفت: انقلاب صنعتی علم را در قرن 20 پایه قرار می دهد و بوسیله آن فناوری خلق می کند تا در انتها فرهنگ ساز باشد. اما امروز در قرن 21 با فناوری فرهنگ را می سازد و بوسیله دستکاری های جنسیتی فرهنگ جدیدی را غالب می کند تا درنهایت علم نیز به دنبال آن تغییر کند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب معتقدند پیشرانی در علم و تمدن جهانی با حیات طیبه است. غرب این مسیر را رفته است. لذا ما نیز باید این مسیر را احیا کنیم. همچنین ایشان سه رکن دانشگاه را تولید علم تربیت عالم و جهت دهی به این دو می دانند. 

به گفته عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی دانشگاه در نظر ایشان دانشگاهی با نظام های تربیتی علمی فناوری و فرهنگی است. در نظام تربیتی اگر ما نتوانیم عقل عملی را بر شهوت غضب و وهم غلبه دهیم و میزان را برقرار کنیم سه پایه دیگر نیز شکل نخواهد گرفت. 

وی ادامه داد: اگر می خواهیم به تمدن اسلامی برسیم باید برای سبک زندگی حرفی برای گفتن داشته باشیم. سبک زندگی حتما آموزش پذیر و نیازمند خلق فناوری است. لذا این دانشگاه از طرفی باید نظام فرهنگی سازنده جامعه فرهیخته نظام تربیتی سازنده جامعه کارآمد و دو نظام علمی و فناوری خلق کننده جامعه نوآور داشته باشد.

طهرانچی معتقد است غرب دانشگاه را نهاد توسعه می داند. ما می خواهیم دانشگاه را نهاد رشد بدانیم. امر رشد نیز براساس داستان حضرت موسی و خضر علیهما السلام در معیت و امور اجتماعی است. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تشریح کرد: این دانشگاه می خواهد شاکله عمل اجتماعی را در پیشرانی علم و تمدن جهانی برای رسیدن به حیات طیبه تضمین کند. البته با کنش هایی که خداوند به آن ها پاسخ می دهد. امیرالمومنین در وصف کنشگران علمی می فرمایند که مردم سه دسته اند؛ یا عالمی با جهتگیری ربانی هستند یا شاگردی است که خود را با راه نجات تنظیم می کند و فقط بر محور علم قرار نمی گیرد و گرایش خود را تنظیم می کند یا در دسته سوم افرادی هستند که نور علم راهشان را روشن نمی کند.

وی افزود: خداوند در داستان حضرت سلیمان (ع) که بحث سحر را مطرح می کنند دو جنبه ضرر رساندن و نفع رسانی علم را مطرح می کنند. حضرت رسول (ص) نیز در ماجرای مواجهه مردم با علامه ای که علم انساب و شعر می دانست فرمودند که او فضلی دارد که نه ضرر می رساند و نفع. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: اگر شما می خواهید باقی بمانید باید اول مانع ضرر رسیدن به خود شوید تا سپس رشد کنید و نفع برسانید. مولوی نیز در شعر معروف خود می گوید که اول ای جان دفع شر موش کن/ وآنگهان در جمع گندم کوش کن. لذا ما اولا یک نهاد برای پایدار بودن و سپس نهادی برای کارآمد شدن نیاز داریم. 

طهرانچی یادآور شد: مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی می فرمودند نظام آموزشی در بین خانواده و جامعه قرار دارد که دارای محیط های آموزشی کار رفاقتی و زندگی دارد. محیط رفاقتی قوی تر از محیط آموزشی می تواند اثرگذار باشد و اگر محیط رفاقتی اختیار فرزندانمان در دست گرفت دیگر نمی توان در محیط آموزشی نیز آن را اصلاح کرد. این جاست که متوجه می شویم چرا قبل از آموزش تزکیه مهم شمرده می شود؛ زیرا اگر به دنیاگرایی گرفتار شویم اساس علم ما کارآمد نخواهد بود. علم از سوی ظن که نگاه بینشی و هوی که نگاه گرایشی است دائما تهدید می شود. حتی در قضیه هبوط انسان آدم اول علم کامل را فراگرفت سپس وقتی نتوانست بر گرایش خود و وسوسه شیطان غلبه کند هبوط صورت گرفت.

وی خاطرنشان کرد: ما در تحولات سازمان ها نوآوری خود را حفظ کنیم؛ هیأت نیز نوآوری ماست. ما بر اساس وعده الهی به مادر موسی (ع) اگر ما در نظام یاددهی و یادگیری و تاثیرگذاری و تاثیرپذیری جای خود را پیدا کنیم طوفان های موجود در فضای شبکه محور نباید به دل ما وحشتی بیاندازند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: هیأت موثرترین ساختار فرهنگی دانشگاه است که می تواند در دفع ضرر موثر و بسترساز کسب منفعت باشد. هیأت لازمه وجود دانشگاه است؛ نه یک امر جانبی. هیأت ساختار فرهنگی دانشگاه است. فرهنگ و گرایش دانشجوها در هیأت قوام پیدا می کند.